به گزارش جماران، «رضا جهانفر» نویسنده و پژوهشگر حوزه دفاع مقدس در مقاله‌ای به بررسی نقش شهید سرلشکر منصور ستاری در احیا و افزایش توان نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. در ادامه قسمت دوم و پایانی این مقاله را می‌خوانید:
شهید ستاری از نگاه همرزمان
همرزمان شهید ستاری در مورد خصوصیات آن شهید بزرگوار اظهار نظرهایی را بیان کردند که بازگویی آن جالب توجه می‌باشد:
امیر سرتیپ علی غلامی از فرماندهان اسبق پدافند هوایی تأثیر بالای حضور شهید ستاری در نیروی هوایی را اینگونه توصیف میکند: «قبل از ستاری نیروی هوایی ما نابود شده بود. در طول چند سالی که ستاری فرمانده نیروی هوایی بود نیرو [هوایی] بازسازی شد...»
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود مهم‌ترین و سنگین‌ترین کاری که شهید ستاری در نیروی هوایی انجام داد را «ایجاد حس خودباوری در بین کارکنان نیروی هوایی» برشمرد.
امیر سرتیپ احمد صادق نژاد در خصوص شهید ستاری بیان می‌دارد: «افتخار ما شهید ستاری است که نابغه [بود] و مدیریت و دانش بالایی داشت. تحصیلات بالایی داشت و مجله‌های هوایی را ترجمه میکرد و به دانش روز آگاه بود.»
امیر سرتیپ دوم بازنشسته سماواتی در مورد شهامت شهید ستاری در ایجاد تغییرات وسیع در مدیریت تجهیزات و منابع انسانی نیروی هوایی و تاکتیک‌های به کار رفته میگوید: «اگر من حتی سواد ستاری را با همان طرز تفکر می‌داشتم، ولی شهامت اجرای این طرح‌ها را نداشتم»
سورنا ستاری فرزند شهید ستاری در خصوص طرح‌های ابتکاری آن فرمانده نابغه نیروی هوایی میگوید: «شبکه کردن رادارهای کشور در زمان جنگ که میلیاردها دلار خرج داشت و با صد میلیون دلار انجام شد که صدها رادار کوچک و بزرگ را در شبکه وصل کنیم و در سیستم دفاعی استفاده شود [از ابتکارات و اقدامات ارزشمند شهید ستاری می‌باشد.]»
سورنا درخصوص نقش پدرش در جنگ میگوید: «چیزی که پدرم را از دیگران متمایز کرده، دانشی است که آن را به مرحله عمل رسانده بودند و آن را در عملیات‌هایی همچون والفجر هشت به کار گرفته بودند. اگر پای صحبت کسانی که در عملیات والفجر هشت شرکت داشتند بنشینید می‌بینید که با چه دانشی و با چه امیدی توانستند به همرزمانشان کمک کنند. همه دیدند که که ایشان چطور یک سایت پدافند هوایی را به چند قسمت تقسیم کردند و مدیریت کردند و میتوان گفت عملیات والفجر هشت نقطه عطفی در تاریخ پدافند بود و این ممکن نبود مگر تسلط کامل بر کار و دانشی که به مرحله عمل رسیده باشد.
وقتی که در یک روز سه تا از رادارهای ما توسط عراق منهدم شد و این به دلیل این بود که عراق با سلاح جدیدی که از غرب گرفته بود. در آن زمان و با آن امکانات کم متوجه شدند که این موشک هواپیمای سوخو 22 بوده و طریقه مقابله با آن هم اینگونه است که به طور مثال وقتی رادار روشن شد بعد از فلان ثانیه و بعد از فلان سیگنال رادار را خاموش کن. به دلیل اینکه ضد رادار می‌باشد و... و با همین امکانات کم توانستند در مقابل بسیاری از حملات دشمن مقاومت کنند و این ابتکارات خاص ایشان بود و گویا در طی این عملیات برق یکی از سایت‌ها قطع شده بود و در پاسخ به نفر کادری که می‌گفت برق رادار قطع شده، چکار کنم و وقتی که همه شهادت را در جلوی چشمانشان می‌دیدند و در زمانی که همه امید خود را از دست داده بودند گفتند که هر چه در جلوی خودت می‌بینی کنار بذار و دیگه به عقربه‌های رادار نگاه نکن. با اطلاعاتی که من به تو می‌دهم، به خدا توکل کن تو میتوانی با روحت و فکرت موشک را فایر کنی و بزن و همان هم شد و توانستند عملیات با موفقیت به پایان برسانند.»
سرهنگ بازنشسته فرخی در خصوص طرح‌های ارائه شده توسط شهید ستاری و تأثیر آن بر افزایش موفقیت نیروی هوایی در دفاع مقدس میگوید: «یکی از طرح‌های نابی که شهید ستاری ارائه کرد در جنگ شهرها بود. یک طرح خاص و ناب. یک رهگیری خاموش به گونه‌ای که یک فروند هواپیمای فانتوم خودی از پایگاه سوم همدان با بیست فروند هواپیمای عراقی درگیر شده و عملیات آنها را به هم زده و هواپیماهای عراقی مجبور به رهاسازی حدود پنجاه تن بمب در فضا شدند...»
امیر سرتیپ دوم بازنشسته قاسم فراوان در خصوص نحوه اعمال مدیریت شهید ستاری در عملیات والفجر 8 میگوید: «شهید ستاری در عملیات والفجر 8 اقدام به فراخوان بهترین نفرات پدافند هوایی از تخصص‌های مختلف راداری و زمین به هوا از سراسر کشور و تقسیم آنها در ایستگاه‌های راداری (بندر امام، دزفول، بوشهر و بهبهان) و سایت‌ها و مواضع زمین به هوا خصوصاً هاوک کرد. خودش نیز در رادار بندر امام که رادار اصلی عملیات محسوب می‌شد، مستقر شد. رادارهای دزفول، بوشهر و بهبهان به عنوان رادارهای کمکی انجام وظیفه کردند».
سروان حجت مرادی از کارکنان پیشکسوت در پدافند هوایی خاطره‌ای از میزان مهارت و تبحر بالای شهید ستاری بیان می‌دارد: «در یکی از روزهای عملیات والفجر 8، پس از رهگیری هواپیمای عراقی توسط سایت هاوک مستقر در منطقه، شهید ستاری خطاب به کاربر سایت هاوک میگوید که شلیک نکن چون خلبان از هواپیما بیرون پرید. در واقع شهید ستاری کیلومترها آن طرفتر و در پشت اسکوپ رادار متوجه تغییر ناگهانی و شیوه حرکت هواپیما شد و مانع از به هدر رفتن موشک هاوک شد.»
سرهنگ بازنشسته غلامرضا اینانلو از نحوه تعامل شهید ستاری با کارکنان تعمیر و نگهداری به نیکی یاد میکند و معتقد است که اشراف شهید ستاری بر امور تعمیر و نگهداری (علاوه بر امور عملیاتی) منجر به افزایش بهره‌وری وی در حوزه مدیریتی شد.
امیر سرتیپ ستاد فرزاد اسماعیلی که از شاگردان شهید ستاری در دانشگاه هوایی محسوب می‌شود در خصوص شهید ستاری و نقش وی در عملیات‌های دفاع مقدس میگوید: «اگر نیروهای جوانتر این افتخار را نداشته‌اند که در جنگ حضور داشته باشند، اما حلاوت زنده نگه داشتن خاطرات دفاع مقدس، از جنس حلاوت حضور در دفاع مقدس است. درست مثل پاسداشت عاشورا و تاسوعا.
خداوند در قرآن تصریح فرمودند که من، عدد زیاد دشمن را در نظر شما (مسلمانان) کم جلوه دادم و تعداد کم شما را در چشم دشمن زیاد به نظر آوردم. برای ما در عملیات والفجر 8 این آیه تکرار شد. راه کنشی (تاکتیکی) که شهید ستاری در این عملیات -بر اساس نبوغی که داشت - مورد استفاده قرار داد، منحصر به فرد بود. ما اصلاً تا دوره جنگ، چیزی به نام «پدافند متحرک» نداشتیم، ولی شهید ستاری چندین شیوه را هم‌زمان به مرحله اجرا در آورد. یکی از ابتکارات شهید ستاری در دوران دفاع مقدس، آن بود که طرح خاموش بودن رادار جستجوی هاوک را به اجرا گذاشت. مشکل آن بود که در زمان حمله این رادار به دلیل کارکردی که داشت، خیلی زود مورد توجه قرار می‌گرفت و از سوی دشمن تلاش می‌شد تا خیلی سریع مورد هدف قرار گیرد.
شهید ستاری در رادار بندر امام، بر اساس طرح «زمان بندی» به مجرد کشف هواپیما، دستور خاموش کردن رادار مادر را به صورت لحظه‌ای صادر میکرد. در این شرایط با روشن شدن رادار جستجو و رهگیر هاوک و مشخص شدن سمت و زاویه، عملاً این امکان را که دشمن بتواند با شناسایی رادار مادر، تهدید اولیه هواپیماهایش را از بین ببرد، سلب میکرد. پیروی از این شیوه است که منجر می‌شود در عملیات والفجر 8 بیش از 70 فروند هواپیما و بالغ بر 10 فروند بالگرد دشمن ساقط شود.»
اما بهترین قضاوت و اظهار نظر در خصوص شهید ستاری از جانب مقام معظم رهبری انجام شده است. معظم له در دیداری که با فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در تاریخ نوزدهم بهمن 1373 انجام داد ضمن گرامیداشت یاد شهید ستاری بیان فرمودند: «من در آن هنگام که عملیات والفجر 8 و کربلای 5 جریان داشت، با خبر شدم که شهید ستاری، گاهی در 24 ساعت اصلاً نمی‌خوابید. دلیل استراحت نکردن او این بود که هم باید مراقبت میکرد و هم می‌توانست وسائل پدافند را که دشمن با ابزارهایی سامان داده بود، شناسایی و منهدم کند.
همچنین او می‌بایست تجهیزات خودی را برای جلوگیری از شناسایی دشمن، به فوریت جابه‌جا میکرد. با این وضعیت، دیگر فرصت خواب پیدا نمی‌کرد، آن هم در جایی که بمباران دشمن دائمی بود. این همان استقامت است. من در اینجا -تهران- دلم به حال او می‌سوخت که اینطور در جبهه فداکاری میکرد. در آن هنگام شهید ستاری، مسئول پدافند نیروی هوایی بود. هر وقت صحبت از این بود که یک حرکت فداکارانه لازم است، این شهید عزیزمان سینه سپر میکرد. برای اینکه پرواز کند و برای انجام آن حرکت برود. چنین آمادگی‌ها، ایثارها و استقامت‌ها را انسان در رفتار این شهید و سایر شهدا مشاهده میکرد. این‌ها چهره‌های برجسته‌ای بودند که توانستند با پشتکار، فداکاری، اخلاص و صفای درونی، خود را به مقامات برجسته‌ی اداره نیروی هوایی برسانند...»
گزیده‌ای از سخنان سرلشکر شهید منصور ستاری
مرور گزیده‌ای از سخنرانی شهید سرلشکر منصور ستاری در خصوص از خود گذشتگی کارکنان نیروی هوایی در طول سال‌های دفاع مقدس جالب توجه است: «… ما تاکنون نتوانسته‌ایم ذره‌ای از شجاعت و شهامت و جان دادن و حرکت‌هایی را که نیروی هوایی در طول جنگ داشت، نشان بدهیم. لذا احساس می‌کنیم که باید خودمان پیشقدم بشویم و قدمی برداریم… به یاد بیاوریم آن روزهایی را که خلبانان، دسته دسته با هواپیماهای شکاری برای سرکوبی دشمن متجاوز به مأموریت می‌رفتند و می‌دانستند که عده‌ای از آنها برنمی‌گردند. امروز از آن لحظه که از هم خداحافظی می‌کردند، میتوان کتاب‌ها نوشت. آنها می‌دانستند که می‌روند، ولی برنمی‌گردند. باید رفت و جان و خون داد و حفظ کرد…»
درخصوص پدافند هوایی و اهمیت آن میگوید: «ما از جنگ مسائلی را آموختیم و چیزهایی فهمیدیم که باید برای طرح‌های آینده از آنها استفاده کنیم. مثلا ما این را فهمیدیم که دفاع هوایی کار یک بعدی نیست و دامنه‌اش خیلی گسترده و در عین حال عمیق است. شما از همان نقطه‌ای که یک ماهی، از آب دریا به اندازه‌ای بیرون می‌جهد که بتوانید آن را ببینید تا اوج آسمان مسئولیت دارید، پس دفاع هوایی کردن یک بعدی و منطقه‌ای نیست، بلکه وسیع و همه جانبه است.»
رویکرد شهید ستاری نسبت به مسائل فرهنگی
با توجه به عملکرد شهید ستاری در حوزه فرهنگی به نظر می‌رسد که وی دارای اندیشه‌های راهبردی در حوزه فرهنگ بود.از جمله اقدامات جالب توجه وی در این حوزه میتوان به مواردی همچون تدوین تاریخچه نیروی هوایی، ساخت3 فیلم سینمایی، بررسی چندین فیلمنامه و... اشاره کرد. آخرین فیلم سینمایی ساخته شده در زمان فرماندهی وی فیلم دایره سرخ بود.
منبع: خبرگزاری دفاع مقدس
