خانیکی تصریح کرد: اگرچه ما در ایران کارنامه خیلی درخشانی در پیگیری ایده گفت‌وگوی تمدن‌ها نداریم؛ اما این ایده در جهان با توقف مواجه نشده است؛ بلکه حتی از بنا و شتاب خوبی برخوردار بوده و به زمینه‌های کاربردی نیز رسیده است.
به گزارش خبرنگار جماران، دکتر "هادی خانیکی"، معاون فرهنگی وزرات علوم دولت اصلاحات در نشست ماهانه بنیاد باران که به مناسبت شانزدهمین سالگرد طرح ایده جهانی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در "دایره المعارف بزرگ اسلامی" برگزار شد، به چگونگی طرح و تصویب این ایده در سازمان ملل پرداخت و گفت: 16 سال از طرح و تصویب ایده، نظریه یا راهبرد گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در سی و پنجمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد می‌گذرد.
وی افزود: به پیشنهاد جناب آقای خاتمی در آن نشست، اولین سال سده بیست و یکم یعنی سال 2001 سال گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها نام گرفت و بر اساس قطعنامه‌ای که به اتفاق آرا به تصویب رسید، دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای مدنی و سازمان‌های غیردولتی موظف شدند همه تلاش‌هایشان را در جهت پیشبرد ایده گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها به کار بگیرند.
جامعه ما در همه سطوح خود فاقد مهارت های گفت وگوست
خانیکی افزود: دو سال بعد، در مجمع پنجاه و پنجم به گونه‌ای دیگر باز به پیشنهاد ایران و چند کشور دیگر، ضمن تأکید بر همین موارد و همچنین سرعت یافتن بیشتر، از دولت‌ها خواسته شد زمینه آموزش بیشتری را در جهت توسعه گفت‌وگوی تمدن‌ها و فرهنگ‌ها به کار بگیرند.
وی افزود: از آن زمان تاکنون می‌توان گفت ایده گفت‌وگوی تمدن‌ها در محدوده یک نظریه یا سرمشق نظری باقی نماند و به عنوان راهبردی عملی در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مطرح شد و از درون آن پروژه‌های مختلفی در مواجهه با مسائل پیش رو شکل گرفت.
هادی خانیکی در مورد پیشبرد اهداف طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها در ایران به عنوان مهد این ایده گفت: متأسفانه باید گفت اگرچه ایران مهد گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها بود، ولی دستاوردهای عملی یا پیگیری‌های رسمی و دولتی به طور مشخص در ایران در طول این 16 سال به خصوص در هشت سال دولت‌های نهم و دهم به وقوع نپیوست و ایران در موقعیتی پایین‌تر در جهان قرار گرفت. اگر کشورهای محدودی را خواسته باشیم در جهان انتخاب کنیم که گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها را جدی نگرفتند، قطعا در میان همان کشورهای محدود، نام ایران مطرح است.
وی با اشاره به اینکه «نگاه سیاسی به ایده گفت‌وگوی تمدن‌ها، متأسفانه ظرفیت‌های ملی و دینی را در این حوزه به خوبی بهره‌ور نساخت و تلاش در وجه دولتی آن هم با به پایان رسیدن دولت اصلاحات به توقف کامل رسید»، تصریح کرد: در بخش غیردولتی هم فقدان یا ضعف نهادهای مدنی به خصوص آن را دچار ابهام، کندی و پراکندگی و حتی صورت‌های انتزاعی کرد و محدودیت‌هایی که وجود داشت، حتی شکل‌گیری نهاد گفت‌وگوی تمدن‌ها را به صورت نهاد غیردولتی، دچار کندی و ناپیوستگی کرد.
خانیکی، با اشاره به اینکه «جامعه ما در سطح عمومی خود فاقد مهارت‌های گفت‌وگوست»، اظهار کرد: دانشگاهیان، علما، روشنفکران، سیاستمداران و دست اندرکاران اجرایی ما با زمینه‌ها و مهارت‌های گفت‌وگو کمتر آشنا هستند و از طرف دیگر، حلقه‌های آن نهادها و حتی پاتوق‌هایی که گفت‌وگو در آنها می‌توانست شکل بگیرد، از عمر و دوام چندانی برخوردار نیستند.
وی خاطرنشان کرد: تجربه من این است که اگر ما خواسته باشیم مشکلات جامعه ایران را به یک مشکل در سطح فرهنگ بکاهیم، دقیقا می‌توانیم بگوییم اختلال و موانع گفت‌وگو در فرهنگ یک آسیب بزرگ است که در جامعه ما وجود دارد و متأثر از همین آسیب فرهنگی می‌توان بازتاب این ضعف اجتماعی را در توسعه سیاسی به صورت ضعف تحزب و رقابت‌های سیاسی بینیم.
خانیکی در مورد پیشرفت ایده "گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها" در جهان اظهار داشت: اگرچه ما در ایران کارنامه درخشانی در پیگیری ایده گفت‌وگوی تمدن‌ها نداریم؛ اما این ایده در جهان با توقف مواجه نشده است، از بنا و شتاب خوبی برخوردار بوده و حتی به زمینه‌های کاربردی رسیده و نه تنها در حوزه‌های فرهنگی و سیاسی بلکه در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی در جهت حل مسائل پیش روی جوامع، مورد استفاده قرار گرفته است؛ چه در کشورهای پیشرفته صنعتی و غرب و چه در کشورهای جهان سوم یا در حال توسعه توسعه این ایده قابل مطالعه است.
هادی خانیکی در پایان سخنانش از ضرورت و اهمیت این ایده برای ایران و جهان سخن گفت و تأکید کرد: اگر بخواهیم نیاز به گفت‌وگو و اهمیت آن را امروز مطرح کنیم و به این پرسش پاسخ دهیم که مقوله گفت‌وگوی تمدن‌ها یک مقوله تاریخی است و اگر بخواهیم پس از 16 سال به بررسی تاریخی آن بپردازیم، باید گفت این یک مبحث زنده و بانشاط است که نه تنها به دغدغه‌های امروز جهان پاسخ می‌دهد، بلکه به نظرم امروز ما هم به بحث گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها نیازمندتریم و زمینه‌های آن در جهان به خصوص در منطقه پرآشوب و بحران‌زده خاورمیانه زنده‌تر است.
وی تأکید کرد: باید از فرآیند گفت‌وگوی تمدن‌ها، پروژه‌های خاصی را مطرح کرد که بتوانند در مواجهه با مسائل پیش روی ما راه حل‌های عملی و کاربردی را مطرح کند.
گفتنی است، هفتاد و نهمین نشست ماهانه "بنیاد باران" به مناسبت شانزدهمین سالگرد طرح ایده جهانی "گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها" و با حضور جمعی از چهره‌ها و شخصیت‌های سیاسی اصلاح‌طلب، برگزار شد. در این مراسم، حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد خاتمی نیز سخنرانی کرد.
