نظر امام درباره اقامه نماز پشت مقام ابراهیم

یک وقت در نجف اشرف معروف شد که جایگاه مقام حضرت ابراهیم‏ ـ علیه‏‌السلام‌- را در مسجدالحرام تغییر و آن را به نزدیک چاه زمزم انتقال داده‌‏اند؛ ولی‏ آنچه که واقع شده بود چنین نبود و صرفاً برداشتن پوشش مقام حضرت ابراهیم صورت‏ گرفته بود و آن را به پوشش بلورین که فعلاً هم همان گونه است تغییر داده بودند.
در هر‏ حال در زمانی که در آن شهر و در شهرهای دیگر این تغییر مکان شایع شد، سؤالات‏ بسیاری از حجاج و کاروان‌های ایران از مراجع نجف دربارۀ دو رکعت نماز پشت مقام‏ ابراهیم از طریق اینجانب به مراجع نجف عرضه شد. به این صورت که آیا دو رکعت‏ نماز طواف را باید در جای اوّلی که مقام حضرت ابراهیم ـ علیه‌‏السلام ـ قرار داشت‏ خواند و یا در جای دوم که مقام حضرت در آنجا (برحسب شایعه) قرار داده شده است؟

به هر یک از مراجعی که مراجعه کردم پاسخ هایی را به تفصیل دریافت نمودم،‏ بعضی جواب دادند که باید احتیاط شود و نماز را هم در جای اول که مقام قرار داشت‏ و هم در جای دوم که شایع شده است اقامه کرد. برخی دیگر از آقایان و مراجع جواب‏ دادند که باید دو رکعت نماز طواف را در همان جای اول که مقام ابراهیم ـ علیه‌‏السلام ـ ‏ قرار داشت اقامه کنند؛ چرا که مقام را اسم مکان گرفته بودند. سپس عین همان استفتا‏ را به محضر امام ارائه کردم.
ایشان بدون درنگ جوابی برخلاف دو فتوای یاد شده ارائه‏ دادند و فرمودند: «باید دو رکعت نماز طواف در جای دوم که مقام ابراهیم ـ علیه‌‏السلام ـ ‏ قرار گرفته اقامه شود» و همچنین فرمودند که: «مقام، اسم جایگاه سنگ نیست، بلکه‏ عنوان خود سنگ است که حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ بر آن قرار می‌گرفت».
بنده پاسخ را گرفتم و این مسئله را شب در منزل ـ بر اساس روایات ـ مورد بررسی‏ قرار دادم. به حدیثی بدین مضمون برخورد کردم: «مقام حضرت ابراهیم ـ علیه‌‏السلام ـ ‏ به کعبه چسبیده بود و به تعبیری دیگر به دیوار کعبه منسوب بود. بعدها آن را به جایی‏ که الآن قرار دارد منتقل کردند. و ائمه ما هم این مکان را پذیرفتند و نماز طواف را در‏ پشت سر آن اقامه کردند.» ما از این حدیث کشف می‏کنیم که سنگ موضوعیت دارد و‏ در هر کجا که باشد باید پشت آن، نماز طواف اقامه شود.
شب دیگر که خدمت امام‏ رسیدم به ایشان عرض کردم: آقا شما به چه دلیل فرمودید که دو رکعت نماز طواف باید‏ در همان جایی که مقام ابراهیم ـ علیه‌‏السلام ـ منتقل شده است اقامه گردد؟‏
فرمودند: «من از خود آیۀ شریفۀ «واتخذوا من مقام ابراهیم مصلی» این را استفاده‏ کردم.» عرض کردم: چنین حدیثی را هم در وسائل یافتم. آیا شما از این حدیث چیزی‏ در خاطر مبارک داشتید؟ ایشان فرمودند: «خیر، بلکه نظر مستند به ظاهر خود آیه‏ بود.» گفتم: شما برای نماز خواندن در پشت مقام ابراهیم ـ علیه‏‌السلام ـ برای سنگ‏ موضوعیت قائلید؟ ایشان فرمودند: «بله»، عرض کردم: حتی اگر سنگ به کشور دیگر‏ هم منتقل شود باید رفت و پشت آن نماز خواند؟ فرمودند: «بلی، در صورتی که بر بودن‏ آن در مسجد دلیلی نباشد موضوعیت برای نماز دارد.»
بعد از آنکه نظر قطعی امام را در‏ این مسئله یافتم، بلافاصله به منزل آن بزرگواری که فرموده بود باید در جای اصلی مقام‏ نماز خوانده شود رفتم. جریان را به ایشان بازگو کردم. ایشان بلافاصله فرمود: حق هم‏ همین است و به من امر کرد که استفتا را بیاور. استفتا را آوردم و نظرش را مطابق نظر‏ امام تغییر داد و فرمود: همین نظریه صحیح است.

منبع: روزنامه رسالت، ویژه نامه ارتحال امام؛ خرداد1373