جماران: 29 آبان ماه هر سال، سالروز تصویب قانون کار جمهوری اسلامی ایران است. پایگاه خبری و اطلاع رسانی جماران، به مناسبت این روز، مصاحبه ای را با آقای علیرضا محجوب، نماینده مردم تهران و دبیرکل خانه کارگر، انجام داده است که در ادامه می خوانید:
لطفا در مورد آورده های قانون کار توضیحاتی بفرمایید.
موضوع زمزمه ی تغییر قانون کار مصوبه 1337 از سال های 54 و حتی از اواخر دهه 40 بین کارگر ها بود و جتی در کنفرانس های ملی کار که سالیانه برگزار می شد، یکی از سخنانی که نماینده های کار بیان می کردند الغای ماده 33 قانون کار گدشته بود که بر اساس آن حق اخراج یک طرفه به کارفرما داده شده بود.
این موضوع بعد از انقلاب تشدید شد. بعد از انقلاب مهم ترین خواسته الغای کل قانون کار نبود. بلکه الغای ماده 36 و گنجاندن بعضی ملحقات به قانون کار مثل تعاونی ها و ... بود. از سال 1359 به بعد پیش نویس هایی برای قانون نوشته شد و نهایتا در 1363 پیش نویسی از طرف دولت به مجلس ارائه شد و در مجلس سوم مباحث راجع به آن آغاز شد و سه بار بین مجلس و شورای نگهبان رفت و آمد کرد. در نهایت جناب تقی زاده، وزیر محترم کار نامه ای به امام نوشتند و درخواست کردند ایشان به نحوی مشکل را حل کنند. امام خمینی(س) نیز برای حل این مشکل، دستور رفراندوم و ایجاد مجمع تشخیص مصلحت نظام را دادند. به دنبال این دستور، و بعد از تشکیل شورا، در 1369، اولین مصوبه ی مجمع، که قانون کار بود و در واقع مجمع تشخیص برای این قانون تاسیس شده بود، انجام گرفت. قانون کار جدید از نظر حجم مواد، سه برابر قانون کار گذشته بود و مواد در موارد ریزتر و جزئی تر و با موارد جامع تر نوشته شده بود و تقریبا قانون جامع و کاملی بود. با توجه به اینکه ماده 33 قانون گذشته، در ماده 27 قانون جدید به گونه ای نوشته شده بود که اخراج معنای گذشته اش را از دست داده و دیگر امر یک طرفه ای در قانون نبود، کارفرمایان به عنوان یک حق از دست داده مرتب مطالبه شرایط یا قانونی را می کردند که شبیه قانون قبل، یا حتی از آن سست تر و ضعیف تر باشد و این باعث شد که انعکاس این نظر در سه قانون برنامه تبلور پیدا کند.
در این اواخر هم پیش نویسی نوشته شد که این پیش نویس هم مورد اتفاق طرفین نبود. وقتی در کمیسیون مجلس دو طرف کارگر و کارفرما آمدند و گفتند ما توافقی در مورد مواد اصلی مورد اختلاف نکرده ایم، مجددا این قانون برای تکمیل عمل مذاکره، بر اساس قانون برنامه، به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی عودت داده شد.
در قانون جدید، به غیر از مسئله ی حق اخراج یک طرفه، دیگر چه مواردی اصلاح یا گنجانده شد؟
الغای حق اخراج یک طرفه، مهم ترین مسئله ی قانون بود، اما مسائل بسیار دیگری هم وجود داشت. موضوع طبقه بندی مشاغل، مسکن، تعاونی های مصرف و مسکن، حل اختلاف و نحوه رسیدگی به آن، پیمان های دسته جمعی و حتی حفاظت و ایمنی کار هم در این قانون متفاوت است.
چنان که مستحضرید، در قضیه کار و اشتغال، یک وجه قانون و وجه دیگر، فرهنگ کار است. شما وضعیت فرهنگ کار را چگونه ارزیابی می کنید؟
موضوع فرهنگ کار، موضوعی قدیمی در ایران است. همه ما، از کودک دبستانی تا افراد بزرگسال، از شنیدن خبر تعطیلی خوشحال می شویم. در واقع هنوز در جامعه ما، میزان دلبستگی به منزل، بزرگ تر از محیط کار است و تا این مسئله تصحیح نشود، مشکلات حل نمی شود. پس بیش از آنکه بگوییم کار را با قانون کار می توان اصلاح کرد، باید به مباحث فرهنگی بها دهیم و نظم و انظباط را ترویج کنیم. اما جابجایی فرهنگ کار بلند مدتی است و خصوصا در فرهنگ کار، به دلیل استعمارات نفتی که سال ها در کشور بوده است، تغییر این فرهنگ دشوار تر است. ما از بعد انقلاب، سی سال است که تلاش می کنیم فرهنگ کار را اصلاح کنیم و تا کنون به نتایج کمی رسیده ایم.
کسانی که فکر می کنند مسائل قانونی می تواند مشکل فرهنگ کار را حل کند اشتباه می کنند. فرهنگ مسئله ای تربیتی است و نیازمند عواملی است مانند وجدان کار که مقام معظم رهبری بارها در فرمایشاتان بیان کرده اند. از طرف دیگر دولت باید به تولید ملی بسیار بها دهد و در واقع حامی جدی تولید داخلی باشد.
این حمایت فقط حمایت اقتصادی است یا وجوه دیگری دارد؟
اصولا باید حمایت تربیتی، آموزشی و حتی اقتصادی باشد.
نگاه حضرت امام خمینی(س) به کار و فرهنگ آن چگونه بود؟
قطعا اینها در جهت تقویت فرهنگ کار است زیرا کار را عبادت و جلوه ی حق تعالی می دانستند. اینها در یک راستا دیده می شود.
به عنوان فردی که در مجلس در مورد قانون کار تلاش می کنید، به نظر شما، قانون کار ما چه خلاءهایی دارد که جدا از مسئله ی فرهنگی می توان به وسیله ی قانون به آنها پرداخت؟
نیروی کار، شرایط، سطح سواد مردم و ... عوض شده است و بر اساس این شرایط، باید همواره قوانین دست نوشته انسان را تکامل داد. قانون کار هم نیاز به تغییر دارد. روح این قانون حمایت از کارگر است و باید کوشید تا این حمایت تقویت شود. برای مثال امروز ما بیمه بیکاری متقاضیان کار را حمایت نمی کنیم. تامین اجتماعی را جدی نمی گیریم. قوانین حفاظتی را آنطور که باید رعایت نمی کنیم. ما در حوادث و بعد از حوادث حاضر هستیم، در حالی که سیستم باید بازدارنده و هشداردهنده باشد. یا در مورد بازار کار و دستمزد و طبقه بندی مشاغل کارهای بسیاری داریم که انجام دهیم تا به حد ایده آل برسیم. یا در مورد مرخصی و اشتغال زنان و کودکان، نیازمند نگاه های جدیدی هستیم. این موارد باید همگی مد نظر قرار گیرند و اگر به آنان توجه شود، قطعا تغییرات بزرگی نیاز داریم.
به عنوان سوال آخر، شما به عنوان یک کارشناس کارهای وزارت کار را چگونه ارزیابی می کنید؟
این مدت کوتاهی است که جناب ربیعی مشغول کار شده اند و ما باید کمک کنیم که ایشان به کار خود به نحو احسن ادامه دهند. موفقیت های ابتدایی بدست آمده است اما موفقیت های بیشتر را باید به آینده موکول کنیم.
شما همدلی ای میان کارگرها و وزارت کار می بینید؟
بله. این همدلی وجود دارد و باید برای صیانت از این همدلی و رضایتمندی و تبدیل آن به رضایتمندی قوی تر، کار و تلاش صورت گیرد و این مسئله به زمان و تلاش نیاز دارد. ان شالله روز به روز کارکرد ایشان بیشتر و بیشتر شود.
