آلودگی هوا به قطب کشاورزی خوزستان رسید/ پای یک صنعت سبز در میان است؟

پایگاه خبری جماران، لیلا مرگن: این روزها حال هوای بهبهان خوب نیست. شهری که قطب کشاورزی خوزستان به شمار می‌آید و به اندازه انگشتان یک دست هم صنعت ندارد، مدارسش به دلیل آلودگی هوا تعطیل می‌شوند! همین چند روز پیش بندر ماهشهر با وجود بیش از 20 پتروشیمی فعال، شاخص آلودگی‌اش 141 ثبت شد، ولی بهبهان که فقط یک پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس را در نزدیک خود دارد و یک کارخانه سیمان و پالایشگاهی دیگر در فاصله دورتری از این شهر واقع شده‌اند، احتمالا به دلیل فلرسوزی، شاخص آلایندگی 173 را تجربه کرده و مدارسش تعطیل شده‌اند.

در این میان کسی پاسخگوی مردم نیست و محیط زیست که در سال 1402 پالایشگاه بید بلند را به‌عنوان صنعت سبز معرفی کرده است، موضع سکوت پیشه کرده است.

19 شهریور 1402 پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس به‌عنوان برگزیده زرین صنعت سبز ایران از سوی سازمان حفاظت محیط زیست معرفی شد. بر اساس اطلاعات موجود در رسانه‌ها، گویا علت این انتخاب آن بوده است که این مجموعه، از ابتدای بهره‌برداری تا زمان دریافت جایزه بیش از ۲۰ میلیون تن گاز ترش و ۶ میلیون تن گاز شیرین همراه نفت را به محصولات با ارزش تبدیل کرده و نقش حائز اهمیتی در کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی، ایجاد اشتغال پایدار و درآمدزایی کشور در دوران تحریم داشته است. اما اگر این مهم محقق شده، چرا هوای بهبهان آلوده است؟

درخواست شورا برای شفاف‌سازی

شورای شهر بهبهان طی نامه‌ای با اشاره به نظرات حمید بابلی مؤخر عضو هیات علمی دانشگاه خاتم الانبیاء بهبهان، فلرینگ پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس را عامل آلودگی این شهر اعلام کرده و خواستار رسیدگی به وضعیت آلایندگی صنعتی این شهر شدند. صنعتی که روزی از سوی سازمان حافظ محیط زیست نشان سبز دریافت کرده بود و اصلا معلوم نیست چرا حائز چنین امتیازی شناخته شده است.

کاوه راهبر رئیس شورای شهر بهبهان در گفت‌وگو با جماران درباره دلیل نگارش نامه درخواست بررسی وضعیت پالایشگاه بیدبلند بیان می‌کند: بعد از آلودگی‌های اخیر که مرتب وضعیت هوای بهبهان در شرایط ناسالم و بسیار ناسالم قرار می‌گرفت و حتی مدارس را هم تعطیل می‌کردند، 15 معلم شیمی شهر بهبهان که معلمان بسیار زبده و باسوادی هستند، نامه‌ای نوشتند که منشا آلودگی شهر بهبهان، صنعتی است و علت آن پالایشگاه است.

وی ادامه می‌دهد: ما در بهبهان دو پالایشگاه داریم. یکی که فاصله‌اش 35 کیلومتر از بهبهان بوده و خیلی دور است، ولی پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس به شهر نزدیک‌تر است؛ در فاصله 10 تا 12 کیلومتری شهر هم شرکت سیمان بهبهان را داریم.

رهبر اضافه می‌کند: این طور که معلمانی که در این زمینه کار کردند می‌گفتند، بیشتر منشاء آلودگی شهر صنعتی است و ناشی از فعالیت پالایشگاه است.

وی درباره نظر سازمان محیط زیست درباره آلایندگی پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس می‌گوید: محیط زیست رسما در این رابطه اظهار نظری نکرده است و فقط اعلام کرده که باید وضعیت پالایشگاه را پایش کنیم.

به گفته رئیس شورای شهر بهبهان، طبق مصاحبه‌ای که عالیه چنگیزی مدیر کل محیط زیست بهبهان انجام داده است، این سازمان در حال بررسی و پایش شرایط پالایشگاه است، اما هنوز نه مدیر زیست استان و نه محیط زیست بهبهان نظر قطعی در این رابطه نداده‌اند.

گواهی صنعت سبز دلیل بر عدم آلایندگی نیست

رهبر درباره دلیل انتخاب پالایشگاه به‌عنوان صنعت سبز توضیح می‌دهد: در زمان ارائه جایزه گفتند با توجه به اینکه ماهیت این پالایشگاه به گونه ای است که می‌خواهد گازهای سمی شرق کارون را جمع کرده و پالایش و بهینه سازی کند، گواهی صنعت سبز گرفته است. ولی  به هر حال این گواهی صادر شده است، اما دلیل نمی‌شود که این پالایشگاه صد در صد آلودگی ندارد و آلاینده نیست.

وی به این پرسش که آیا پالایشگاه به وظیفه خود یعنی جمع‌آوری گازهای سمی به درستی عمل کرده است، این‌گونه پاسخ می‌دهد: کامل در جریان نیستم، اما تا جایی که می‌دانم فلرهای پالایشگاه کار می‌کند و وقتی فلر کار می‌کند گاز را می‌سوزانند.

رئیس شورای شهر بهبهان درباره آسیب‌های آلودگی صنعتی بیان می‌کند: آلایندگی در سه مقوله آب، خاک و هوا قابل بررسی است. وضعیت آب و خاک را باید محیط زیست از طریق کارشناسان خود و آزمایشگاه‌های معتبری که دارد، بررسی کند. از نظر هوا هم ما اخیرا شاهد هستیم که به خاطر آلودگی هوا مدارس تعطیل می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: در حال پیگیری هستیم که اگر چنانچه آلودگی در آب، خاک و هوا وجود دارد، مشخص شود و منشاء آلایندگی برای مردم بهبهان مشخص شود. این مطالبه مردمی از شورای شهر است که می‌خواهند شورا به موضوع رسیدگی کند و چنانچه آلایندگی وجود دارد، وضعیت مستند شود.

به دنبال اخذ عوارض نیستیم

رهبر تاکید می‌کند: هدف ما از پیگیری وضعیت آلایندگی پالایشگاه، صرفا گرفتن عوارض آلایندگی از پالایشگاه نیست؛ بلکه هدف اصلی ما جلوگیری از آسیب زدن به سلامت مردم بهبهان و جلوگیری از تخریب محیط زیست است. ما می‌گوییم این صنعت، آلاینده نباشد و هیچ عوارضی هم پرداخت نکند.

وی اضافه می‌کند: ولی چنانچه صنعت آلایندگی دارد و مراجع نظارتی مثل محیط زیست اعلام کردند که پالایشگاه آلایندگی دارد، در وهله اول باید از ایجاد آلایندگی با امکاناتی که در اختیار پالایشگاه است، جلوگیری شود و اگر چنانچه مشمول این عوارض آلایندگی هم شد، پرداخت عوارض انجام شود.

رئیس شورای شهر بهبهان مجددا تاکید می‌کند: ولی هدف اولیه و اصلی ما و آنچه که دغدغه اصلی ماست، جلوگیری از به خطر افتاد سلامت شهروندان شهرستان بهبهان و جلوگیری از تخریب محیط زیست است. بهبهان قطب کشاورزی و دامپروری در استان است و ما سالانه تولیدات زیادی در حوزه گندم، خرما، دانه روغنی و غیره داریم. صنعت لبنیات ما در استان زبانزد است. ما نمی‌خواهیم کشاورزیمان از بین برود. آلودگی باعث از بین رفتن اشتغال کشاورزی و رونق در شهرستان خواهد شد. 

وی درباره اثر فعالیت پالایشگاه بیدبلند بر سلامت مردم بهبهان توضیح می‌دهد: بدسوزی و سوختن فلرینگ در درازمدت روی وضعیت تنفسی مردم اثر منفی خواهد گذاشت، اما در مورد اینکه مستندی در این رابطه وجود داشته باشد، باید مراجع ذیربط اظهار نظر کنند.

عدم پاسخگویی محیط زیست

برای اینکه اطلاعات دقیق‌تری از وضعیت پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس و میزان آلایندگی آن به دست بیاوریم، خبرنگار جماران با داوود میرشکار مدیر کل محیط زیست خوزستان تماس می‌گیرد.

میرشکار پس از شنیدن سئوال درباره آلودگی هوای بهبهان به خبرنگار جماران اعلام می‌کند که در جلسه حضور دارد و پاسخگویی را به عسگری روابط عمومی این اداره واگذار کرده و می‌گوید: باید مدیر روابط عمومی اطلاعات به روز را دریافت کرده و در اختیارش قرار دهد تا درباره بهبهان اظهار نظر کند.

میرشکار می‌گوید که شماره عسگری مسئول روابط عمومی محیط زیست خوزستان را برای خبرنگار جماران ارسال می‌کند اما تا لحظه تنظیم این گزارش این شماره در اختیار خبرنگار جماران برای هماهنگی قرار نمی‌گیرد!

نامه‌ای که اخیرا توسط شورای شهر بهبهان نوشته شده، تنها نامه بدون پاسخ و درخواست برای بررسی وضعیت آلودگی این شهر نیست. نامه‌های متعدد دیگری هم درباره آلاینده بودن پالایشگاه بیدبلند توسط شورای شهر نوشته شده است که بدون پاسخ مانده است.

آلایندگی 97 روز معادل 35 سال یکی از پتروشیمی‌های ماهشهر

گویا اسناد زیادی درباره آلایندگی پالایشگاه بیدبلند وجود دارد که در نامه‌های متعدد شورای شهر به آن اشاره شده است. مطابق فایل محاسبات اداره نظارت بر صادرات و مبادلات مواد نفتی ایران که در سال 1401 تدوین شده است، در این سال پالایشگاه بیدبلند 2336.5 ساعت یعنی حدود 97 روز گازهای اسیدی را در مشعل بهبهان سوزانده است.

مقدار گاز اسیدی فلر شده مطابق این فایل، فقط در این مدت کوتاه از سال 1401 بیش از 176 هزار تن بوده است. این فلرینگ فقط مربوط به گاز اسیدی است و بقیه فلرینگ‌های هیدروکربنی شامل متان، اتان، پروپان، بوتان و پنتان پلاس در آن لحاظ نشده و باید جداگانه بررسی شود.

این در حالی است که فلرینگ در یکی از پتروشیمی‌های بزرگ و مطرح در ماهشهر حدود پنج هزار تن در سال است و بیدبلند در یک سال فقط معادل 35 سال این پتروشیمی بزرگ، فقط گاز اسیدی فلر کرده است و دیگر آلاینده‌های این پالایشگاه بررسی نشده است.

سود 1500 میلیاردی بیدبلند به قیمت بیماری مردم

آن طور که شاهدان عینی می‌گویند، از ابتدای امسال تاکنون در بیشتر روزها شعله‌های مشعل پالایشگاه بیدبلند روشن بوده است. وضعیت گازهای خروجی از این مشعل هم به نحوی است که گاهی فلرسوزی با چشم قابل مشاهده نیست و ممکن است پالایشگاه در روزهایی که شعله مشعل دیده نمی‌شود هم فلر سوزانده باشد.

در حالی پالایشگاه بیدبلند به عنوان صنعت سبز مشمول معافیت‌های مالیاتی شده است که اگر این صنعت به دلیل آلوده بودن ناگزیر می‌شد سه درصد عوارض آلایندگی را پرداخت کند، بر اساس گزارش کدال سال‌های 1400 و 1401، مبلغی بیش از هزار و 500 میلیارد تومان باید حق آلایندگی پرداخت می‌کرد.

سود پالایشگاه بیدبلند به قیمت سلامت مردم بهبهان تمام شده است. قیمتی که محیط زیست هم با سکوت و انفعال خود هر روز بر میزان آن می‌افزاید.