نمکدوست: برخی رسانه‌های داخلی و خارجی که مالکیت و هویت خود را پنهان می‌کنند، نقش جدی در بروز خشونت دارند/ جلالی: تعارض مجازی، بیش از پیش خشونت آمیزاست/ کمالو: نیاز به پرورش فهم نقش‌ها دردنیای دیجیتال داریم/تهرانی: کاربران به اخبار زاید اعتنا نکنند

در آخرین پنل سیزدهمین همایش سلامت روان و رسانه، تاکید شد : باید مالکیت و هویت رسانه ها شفاف باشد. رسانه هایی که داعیه شفافیت دارند، ابتدا باید خوشان شفاف باشند. متاسفانه در کشور ما به تعدد رسانه های غیرشفاف وجود دارد که آنها در بزنگاه ها به بروز خشونت در جامعه به خشن ترین شکل ممکن دامن می زنند.

به گزارش جماران، دکتر حسن نمکدوست، استاد ارتباطات و مدرس روزنامه نگاری، با بیان اینکه همه ما خشونتی که در رسانه ها وجود دارد را به کرات و فراوانی تجربه کرده ایم، خاطرنشان کرد: به طور سنتی گفته می شود که رسانه ها سه فرم کسب و کار دارند؛ ابتدا خود را می فروشند، آگهی را به ما می فروشند و دیگری اینکه ما را به صاحبان آگهی ها می فروشند. مقصود از آگهی و تبلیغات اعم است.

وی ادامه داد: وقتی وارد فضای تبلیغات سیاسی می شویم، با رسانه هایی مواجه هستیم که هم کسب و کارهایشان را پنهان می کنند و هم مالکیتهای خود را پنهان می کنند، در عین حال آنها نقش جدی در بروز خشونت در جامعه امروز ایران دارند. این وضعیت چه درباره رسانه هایی که در داخل هستند و مالکیت و مدیریتشان را بیان نمی کنند؛ مانند فارس و تسنیم و چه رسانه هایی خارجی که علاقه ای ندارند که مالکیت و هویت خود را بیان کنند، وجود دارد. آنها در کنار دیگر رسانه هایی که ماهیت خود را پنهان می کنند تاثیر زیادی بر روی فضای خشن در جامعه می گذارند.

نمکدوست تاکید کرد: یکی از درخواستهایی که به عنوان روزنامه نگار داریم این است که باید مالکیت و هویت رسانه ها شفاف باشد. رسانه هایی که داعیه شفافیت دارند، ابتدا باید خوشان شفاف باشند. متاسفانه در کشور ما به تعدد رسانه های غیرشفاف وجود دارد که آنها در بزنگاه ها به بروز خشونت در جامعه به خشن ترین شکل ممکن دامن می زنند.

به گزارش جماران، دکتر سمیه توحید لو، استادیار پژوهشکده مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی که در پنل «کنشگری مجازی، امنیت روان و حقوق شهروندی» از پنل‌های سیزدهمین همایش «سلامت روان و رسانه» با عنوان «هویت رسانه‌ای و خشونت تکثیرشده» سخن می گفت، با بیان اینکه تغییر ماهیت رسانه ها باعث شده که روابط مبتنی بر احترام پیشین تغییر کند چرا که اکنون شاهد فضایی هستیم که کاربران در آن شناخته شده نیستند و بدون لکنت زبان به خشونت ورزی می پردازند و این مساله در زندگی واقعی هم جریان پیدا کرده است، اظهارداشت: کنش گران اخلاقی تر در این فضا، به سکوت یا ساحتهای شخصی شده تبعید می شوند و در فضایی که خود برگزیده اند کنشگری می کنند. در این شرایط، آنها که پتانسیل تغییر فضا را داشتند، عملا از این فضا دوره شده اند؛ چرا که نمی توانستند نسبت به خشونت ورزیهای آن تاب آوری داشته باشند.

وی با بیان اینکه ما در شبکه های خشم و امید زیست می کنیم، به ایفای نقشی که رسانه ها در فضای اجتماعی در سالهای قبل داشته اند اشاره کرد و افزود: فیلترینگ، مانند عقب گردهای کنشگران اخلاقی، بخش زیادی از کنشگرانی که می توانستند در این فضای آسیب زا بمانند و کنشگری موثر  را حذف و از میدان خارج کرده است و تکثرها را کمتر کند.

این جامعه شناس با بیان اینکه خشونت معنایی فراگیر و انواع متعددی دارد، ادامه داد: خشونت می تواند متشکل از فرایندهای تحقیر آمیزی باشد که اهدف آنها تهی کردن زندگی و شیوه های زندگی از امنیت و حقوق حقه انسانها است. گاهی می تواند قانونی کردن شیوه های تعارض یا سلطه باشد. برخی فراموشیهای سازمان یافته و جهل را هم از انواع خشونتهایی است که در رسانه ها نسبت به یکدیگر اعمال می کنیم و باخشونت تکثیرشده در رسانه ها مواجهیم.

توحیدلو ضمن تاکید بر اینکه هویت می تواند کشنده باشد، توضیح داد: هویتهای تک واره، چیزی است که باعث می شود ما خشونت ورزی در فضای رسانه ای و اجتماعی خود را نشان دهد. وقتی هویت تک واره ای می شود و هویتهای بزرگی خاصی به وجود می آید، قطب های خود را پیدا می کند و جامعه به گونه ای تحول می یابد که می تواند خشونت را مشروع کند. انواع رویکردهای ایدئولوژیک هم می توانند منبع اغتشاش با خشونت آمیز باشد.

وی با اشاره به خصوصیات زیست خشونت پرهیز، با تاکید بر اینکه باید مدام خشونت پرهیزی را ترویج دهیم و بیشتر به دنبال پیداکردن انواع حق ها و انواع انتخابها باشیم، اضافه کرد: ما برای گفتن از حقیقت و رسیدن به صلح به تقویت حوزه عمومی نیازمندیم. حضور نهادهای مدنی، خیریه ها، تجمعات فراگیر رسانه ای، رسانه های آزاد، احزاب و شبکه هاتی اجتماعی در دسترس، می تواند نهادهای سالمی بیافریند که مبنای ثروت اجتماعی ما باشد.

این جامعه شناس با تاکید بر اینکه نافرمانی مدنی، چیزی در مقابل خشونت ورزیدن است و فضای مدنی ایجاد می کند، اضافه کرد: جامعه ما جامعه ای است که می تواند فضاهای دوستانه و شبکه های همیاری را در خود حفظ کند و از طریق این شبکه ها می توانیم به دنبال سازماندهی دور اندیشانه باشیم و نه بازنشرهای خشمگینانه. ما مردمی متکثر داریم و پذیرش این تکثر برای مردم، کنشگران اجتماعی و حکمرانان بسیار مهم است. آنها که صدای بلندتری دارند، باید بدانند جامعه ایران متکثر و موزاییکی است. ما باید اصالت حیات و زندگی را پاس بداریم.

توحیدلو با بیان اینکه ما نباید تحمیل هویتی انحصاری یا تک واره داشته باشیم، گفت: ما به توانمندی افراد برای حضور و صدادار کردن هویتهای متکثر برای کنار گرفتن این جامعه موزاییکی هستیم. اما جامعه متکثر امروز ما، تبدیل به جامعه ای فردگرا شده است. میزان اعتماد و مشارکت در جامعه ایران بسیار پایین است و فردگرایی به سمتی رفته که ما گرفتار فردگرایی خودمدارانه و خودخواهانه شده ایم و منافع فردی و آنی بر منافع جمعی و آتی ترجیح دارد. در این شرایط، امکان شکل گیری فعالیتهای جمعی که بتواند خیر عمومی را در اولویت قرار دهد، بسیار اندک است.

به گزارش جماران، در ادامه این نشست، دکتر امیرحسین جلالی ندوشن، روانپزشک، نیز که عنوان «سودمندی و ناسودمندی روانشناختی کنشگری مجازی» سخن می گفت، با تاکید بر تاثیر عوامل اجتماعی بر بروز افسردگی و اضطراب در افراد، اظهارداشت: من این جمله را بارها در کلینیک از مراجعینم شنیدم که تا پیش از این حداقل امکان تغییر سرنوشت از طریق صندوقهای رای وجود داشت. این مساله افراد را در تنگنا و درماندگی و بی پناهی کرده است.

وی با بیان اینکه کنشگری مجازی و فضای مجازی تاثیرگذاری مثبتی بر کنشگری فردی و اجتماعی دارد، گفت: در جامعه ما، مهارکنندهای درونی و اخلاقی، اصولا کمرنگ تر از مهار کننده های بیرونی، آبرو و شرم است، وقتی در فضای مجازی به دلیل ناشناس بودن و عدم مواجهه مهارکننده های بیرونی رنگ می بازند و در شرایطی که پیمایشهای اجتماعی نشان می دهد که مهارکنندگی قانون و اخلاق در حال کاهش است، می توان فهمید تعارضهای مجازی در این زمان، بیش از پیش خشونت آمیز است و امکان ایجاد تعارض، نافهمی و بدفهمی ایجادمی کند.

این روانپزشک، ضمن تاکید بر اینکه فرهنگ مقایسه که در فضای مجازی ایجاد شده است، می تواند زمینه تعلیق عاملیت فردی و گروهی را فراهم کند و به شدت سلامت روان فرد را تحت تاثیر قرار دهد، افزود: ترس از کنار گذاشته شدن و کاهش محبوبیت اجتماعی، باعث شده است که افراد گروه های اجتماعی و شبکه ها را به معنای انزوا درنظر بگیرند.

به گزارش جماران، دکتر عاطفه کمالو، روانپزشک با بیان اینکه اگر ما بتوانیم بر اینکه آدم خوبی باشیم تمرکز کنیم ، اعمال درست به دنبال آن خواهند آمد، بنابراین هدف ما به عنوان یک انسان ، باید با فضیلت بودن در حد امکان باشد، خاطرنشان کرد: اکثر مطالب مرتبط با شهروندی دیجیتال به گونه ای با کودکان و نوجوانان رفتار می کنند که باید از آنها محافظت شود ، نه انسان هایی که باید تکامل پیدا کنند. لازم است شهروندی دیجیتال چیزی فراتر از مدیریت خطر باشد. در واقع پرورش افرادی که نقش خود را در دنیای دیجیتال می فهمند باید مورد توجه قرارگیرد. فقط اجتناب از اشتباهات در دنیای دیجیتال کافی نیست. نیاز به شهروندان متفکری که هست که بتوانند با سوالات اخلاقی مهم در بزنگاه ها دست و پنجه نرم کنند.

وی در ادامه به تشریح خطاهای شناختی در حوزه کسب اطلاعات پرداخت و گفت: اتصال قدرتمند ذهن به اولین قطعه اطلاعاتی که درباره یک موضوع می بیند. اگر یک سوءاطلاعات لنگر شود ، پذیرفتن ایده های مغایر هرچند درست باشند ، مشکل خواهد بود. همچنین ذهن ما اطلاعات منطبق بر باورهای قبلی ما را بیشتر ادراک و پردازش می کند و در تجزیه و تحلیل اطلاعات وزن بیشتری به آنها می دهد.

به گزارش جماران، دکتر حبیب راثی تهرانی ، کارشناس علوم ارتباطات اجتماعی، در ادامه در پنل «کنشگری مجازی، امنیت روان و حقوق شهروندی» با عنوان «کنشگران مجازی، شهروندان دیجیتال» به بیان دیدگاه های خود پرداخت و با بیان اینکه بعد از کرونا، امر مجازی خود را بیش از پیش نشان داد، گفت : فضای مجازی و کنش و واکنش کاربران در این فضا دارند، آینه ای از وضعیت سلامت روان آنها است. اگر جامعه آماری در یکی از شبکه ها و ترندها پیدا کنید، می توانید وضعیت سلامت آن را با مطالعه ای بررسی کنید.

وی با بیان اینکه شهروند دیجیتال در کنار مصرف کنندگی، تولیدکننده هم هست، به مرور ملزومات شهروند دیجیتال بودن از جمله توانایی تفسیر، درک و تفکر انتقادی در کنار سواد رسانه ای دیجیتال، اشاره کرد و ادامه داد: درک واقعیت تجاری فضاهای مجازی نیز بسیار اهمیت دارد. آنها در پس ظاهر زیبا و سرگرم کننده، دارای واقعیت تجاری هستند و کاربران خود را به صاحبان آگهی های تجاری می فروشند و کاربران ما اغلب نسبت به این واقعیت تجاری غافل هستند.

راثی تهرانی، ضمن تاکید بر اینکه بدون منابع اطلاعاتی قابل اعتماد و بدون مراجع رسانه ای قابل اعتماد ممکن است شهروند دیجیتالها را منجر به رفتارهای افراطی کند، ضرورت حضور این مولفه ها را برای تامین سلامت روان افراد ضروری دانست، گفت: پیش از این گفته می شد کاربر باید تفکر انتقادی داشته باشد و اکنون گفته می شود باید کاربران بی اعتنایی انتقادی هم داشته باشد و این حجم وسیعی از اطلاعاتی که در فضای مجازی وجود دارد اضافه بار اطلاعاتی است و کاربران باید یاد بگیرند که چگونه نسبت به اخبار زاید بی اعتنا باشند.

وی با بیان اینکه شهروندان دیجیتال باید بیش از هر زمان دیگری از حقوق خود و راه هایی که می تواند این حقوق را به چالش بکشد، آگاه باشند، ادامه داد: باید آموزش داده شود که ما در مقابل هر چه می گوییم و می نویسیم، مسئول هستیم چرا که اینترنت می تواند این توهم را ایجاد کند که می توان پشت ردای گمنامی پنهان شد. انتشار اطلاعات پشت ردای گمنامی می تواند برای سلامت افراد مضر باشد.

به گزارش جماران، در اختتامیه‌ سیزدهمین همایش سلامت روان و رسانه، به پاس سالها فعالیت ترویجی و اطلاع‌رسانی در حوزه‌های اجتماعی و سلامت روان از دکتر هادی خانیکی تقدیر شد. وی در این مراسم دقایقی با حاضران سخن گفت و از تحقق آرزوی خود که شکل‌گیری فضای گفت‌ وگو در حوزه های سلامت روان بود، ابراز خشنودی کرد.

همچنین برگزارکنندگان این رویداد به پاس سالها فعالیت و تلاش دکتر میرمحمدولی مجد تیموری، با اهدای لوح تقدیر از این استاد پیشکسوت حوزه‌ سلامت روان تقدیر کردند.

به گزارش جماران، در مراسم اختتامیه، علاوه بر تقدیر از دکتر مجد و دکتر هادی خانیکی، از جایزه‌ دکتر پورافکاری نیز رونمایی شد. استاد دکتر نصرت‌الله پورافکاری، متخصص اعصاب و روان،روانپزشک حاذق، نویسنده، مولف و مترجم برجسته حوزه روانپزشکی و روانشناسی کشور، بود که تابستان امسال در سن 81 سالگی و در تبریز از دنیا رفت. این جایزه هرسال یا دوسالانه به آثار مکتوب ، اعم از کتاب، مقاله یا کتابچه آموزشی یا بسته‌های آموزشی که توسط روانپزشکان یا دستیاران روانپزشکی تولید شوند و گام ارزشمندی در جهت توسعه‌ سلامت روان و ارتقای سواد سلامت روان بردارند، اهدا خواهد شد.

براساس این گزارش،  این آثار می‌توانند برای عموم یا دست‌اندرکاران حوزه‌ی روان موثر باشند.

انتخاب و اهدای این جایزه توسط شورای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی همایش سلامت روان و رسانه، انجمن علمی روانپزشکان ایران و گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز طراحی و اجرا می‌شود.

امسال این جایزه در گام نخست به صورت نمادین به خانواده‌ی استاد پورافکاری تقدیم شد. در این مراسم دکتر فاطمه رنجبر و دکتر ایوب مالک (اساتید گروه روانپزشکی دانشگاه تبریز) به نمایندگی خانواده‌ی مرحوم پورافکاری این جایزه را دریافت کردند.