نیمه شب ١٧ اردیبهشت ١٣٠٩ شمسی زلزله در حالی شهر دیلمقان یا سلماس امروزی را در نوردید که روز قبل آن، یک زلزله 5.5 ریشتری ترس در دل مردم این شهر انداخته بود .
به گزارش ایسنا منطقه آذربایجان غربی، دیلمقان آن روزها شامل تازه شهر و بخشها و روستاهای سلماس بود که در نیمه شب چنین روزی با زلزله شدیدی به ویرانه تبدیل شد .
پس از گذشت حدود پانزده ساعت از زمین لرزه صبح روز قبل یعنی زلزله ای 5.5 ریشتری در ساعت ١٠ صبح سه شنبه ١٦ اردیبهشت، تقریبا ١٥ نفر از مردم روستاهای قصبه دیلمقان آن زمان کشته شدند .
به دنبال این زمین لرزه فرمانده ارتش دیلمقان از مردم خواست تا این شب در مکانهای مسقف نخوابند و در پادگان هم این مهم را خود اجرا ﻛﺮﺩ .
در چشم به هم زدنی زلزله ای مهیب سکوت و سیاهی شب 17 اردیبهشت را در دیلمقان شکست و فاجعه ای تلخ به بار آورد .
زلزله در تبریز و خوی و ارومیه و حتی کشورهای همسایه هم احساس شد و با تلگراف به شهرهای اطراف خبر داده شد .
در همان لحظات اول وقوع زلزله هـمه دیلمقان و روستاهای اطرافش با خاک یکسان شده اند و از هـمه جا صدای ناله و فریاد به گوش می رسید .
با وجود تلفات سنگین هـمه کسانی که زنده مانده بودند دل نگران عزیزانشان بودند؛ از همین رو با امکانات ٨٧ سال قبل به کمک کسانی که در زیر آوار مانده اند شتافتند و ارتش نیز در اسرع وقت به کمک مردم در زیر آوار مانده آمد .
دکتر حسینقلی صفی زاده و افراد زیادی که اسمشان در تاریخ ثبت نشده به کمک مردم می شتابند، تا آنجا که دکتر صفی زاده بعد از چند روز مداوم مداوای مجروحان خود نیز جان عزیزش را در این راه نثار میکند .
اکثر روستاهای سلماس 100درصد تخریب شدند و تعداد زخمی ها و کشته شدگان بیش از تصور بود و به همین جهت صبح روز بعد از جای جای آذربایجان به کمک مردم سلماس میشتابند .
ادارات شیرو خورشید وقت با امکانات اندک آن زمانشان پای کار آمدند و هیئت های متعددی از تبریز و ارومیه جهت کمک رسانی خود را به دیلمان که به تلی از خاک و خاکستر تبدیل شده بود، رساندند .
مردم دیلمان و روستاها کم کم مشغول دفن اموات خود میشوند؛ تعداد کشته ها از ٢٥٠٠ نفر تا ٤٠٠٠ نفر نوشته شده است (توحید ملک زاده دیلمقانی ) و آنچه واضح بود شهر به این زودی ها سرپا نخواهد ایستاد و دل سلماسیها و دیلمقانیها و کهنه شهریها و روستاهای اطراف شهر تا مدتهای مدید التیام نخواهد یافت .
بعد از حدود سه ماه مهندس اسداله خاور زمین طرح اولیه سلماس نوین را در ٥ کیلومتری دیلمقان طراحی میکند و شهر جدید سلماس شامل ١٨ خیابان و ٤ میدان، ٤ خیابان ٣٠ متری و بقیه ٢٠ متری بنا میشود و با تشکیل کمسیون إعمار زمین جهت احداث خانه در اختیار مردم قرار داده می شود .
ریاست این کمسیون با میرزا مهدی ناصر هیئت بود که از ١٣٠٩ تا ١٣١٣ شاید بتوان بعنوان اولین شهردار سلماس از ایشان نام برد .
و حالا بعداز ٨٧ سال هنوز داغ دل دیلمقانیها و سلماسیها و بخشهای دیگر سلماس تازه است و تصور عمق فاجعه در این حادثه بزرگ هم دل آزار است چه برسد به تجربه کردنش .
١٧ اردیبهشت سالروز زلزله مهیب ٧/٢ ریشتری دیلمقان ( سلماس ) که در تقویم جهانی زلزله شناسی بنام زلزله سلماس ١٩٣٠نام نهاده شده است .
گرامی باد یاد تمامی جانباختگان زلزله جانسوز دیلمان
گزارش از سجاد ثقفی - خبرنگار ایسنا منطقه آذربایجان غربی
انتهای پیام
