آذربایجان شرقی حدود 80 نوع صنایع دستی از قبیل قالیبافی، ورنی بافی، چاپ کلاغه‌ای و باتیک، سفالگری، تولیدات چرمی دست دوز، ممقان دوزی، صنایع دستی حصیری و نقره کاری را در خود جای داده است و گردشگران در کنار بازدید از اماکن تفریحی، تاریخی و فرهنگی، با تنوع زیاد صنایع دستی این استان روبرو می‌شوند که هر کدام دریایی از خلاقیت، ذوق و عشق را به ما ارزانی می‌دهد ولی گاهی مشاهده می‌شود که علی رغم کیفیت و تنوع بالا، صنایع دستی استان با چالش‌های بازاریابی و به دنبال آن فروش مواجه است.
به گزارش ایسنا، منطقه آذربایجان شرقی، میزگرد تخصصی ایسنا تحت عنوان «چالش‌های عرضه صنایع دستی» برگزار شد که از محورهای اصلی آن می‌توان به «بررسی شیوه‌های عرضه و فروش صنایع دستی و مشکلات موجود»، «وضعیت فروشگاه‌های مجازی صنایع دستی و چالش‌های این حوزه»، « وضعیت صادرات صنایع دستی آذربایجان شرقی»، « بررسی مسائل قانونی در حوزه فروش داخل و صادرات صنایع دستی» و « اقدامات و برنامه‌های معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان» اشاره کرد.
این میزگرد با حضور محمد اسماعیل سعیدی- نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر، علی‌اصغر عباسزاده – ناظر گمرکات آذربایجان شرقی و مدیر کل گمرک تبریز، فرشاد به آفرین- معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی، علیرضا غضنفری- فعال حوزه تجارت الکترونیک، فاطمه آقازاده- هنرمند و مربی صنایع دستی و الهام هاشمی- هنرمند و مربی صنایع دستی برگزار شد.
رئیس سازمان جهاد دانشگاهی و مدیر مسئول خبرگزاری ایسنا، منطقه آذربایجان شرقی در ابتدای این میزگرد با اشاره به وجود تعداد مختلفی از رشتههای صنایع دستی از جمله فرش، کفش دست دوز، گلیم و... در استان، بیان کرد: امروزه بسیاری از هنرمندان با چالش بازار و بازاریابی درگیر هستند که حل این موضوع، نیازمند همت خود هنرمندان و حمایت دولت از لحاظ ارائه تسهیلات است.
جعفر محسنی ارائه تسهیلات حمایتی، برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی در سطح ملی و بین المللی و برقراری ارتباط موثر بین هنرمندان و دیگر بخش‌های گردشگری را از جمله راه حل‌های مشکل فروش صنایع دستی استان دانست.
فروش برخی از صنایع دستی آذربایجان شرقی به اسم استانهای دیگر
هنرمند و مربی صنایع دستی در این میزگرد با انتقاد از فروش کم صنایع دستی استان و نبود امکان کسب سود قابل قبول در نمایشگاه های صنایع دستی، گفت: شرکت در نمایشگاه‌های صنایع دستی برایمان سودی ندارد و گاهی درآمد فروش محصولات در این نمایشگاهها، هزینههای حمل و نقل و اقامت را پوشش نمیدهد که در این صورت به جای سود، مجوریم از جیب خودمان هم اضافه خرج کنیم.
فاطمه آقازاده در خصوص موقعیت فعلی بازارچه صنایع دستی در منطقه توانیر تبریز، بیان کرد: این بازارچه از مرکز شهر و اماکن گردشگری شهر خیلی دور است و با وجود درخواست مکرر هنرمندان این بازارچه مبنی بر تعیین مسیر مشخص اتوبوس‌های تبریز گردی، هدایت گردشگران به این بازارچه و یا انتقال بازارچه به مرکز شهر، هنوز به نتیجهای نرسیدهایم.
وی ادامه داد: به منظور فروش محصولات خود و معرفی بازارچه صنایع دستی، بنرهای تبلیغاتی در سطح شهر نصب کردیم که اجازه این کار را نداده و بنرهای ما را باز کردند و یا مسافران اتوبوس‌های تبریزگردی را در پایین پله‌ها بدون راهنمایی رها میکردند که مسافران هم به دلیل نا آشنایی با مسیر، ترجیح می‌دادند که از اتوبوس پیاده نشوند و به امید ایستگاه بعدی در ماشین منتظر بمانند.
آقازاده با تاکید بر اهمیت معرفی گسترده صنایع دستی آذربایجان شرقی در سطح ملی و بین المللی، اظهار کرد: برخی از صنایع دستی آذربایجان شرقی به اسم استانهای دیگر به فروش میرسد که همه‌ی اینها اهمیت تبلیغات، برند سازی و بسته‌بندی مناسب را بیش از پیش به ما یاد آور می‌شود.
وی در خصوص گرفتن کارت بازرگانی، بیان کرد: مدتی است که پیگیر گرفتن کارت بازرگانی هستم ولی با وجود مشکلات متعدد در این حوزه، نتوانسته ام آن را دریافت کنم.
وی درمورد فروشگاه‌های مجازی صنایع دستی معتقد است که اغلب گردشگران، خواهان قدم زدن و خرید از بازارچه‌های صنایع دستی و نمایشگاهها هستند و فروشگاه‌های مجازی به سختی می‌توانند جایگزین بازارهای فیزیکی باشند و تمام ویژگی‌های این گونه بازارها را پوشش دهند.
آقازاده ادامه داد: من در بیشتر فروشگاه‌های مجازی، محصولاتم را برای فروش گذاشتهام، ولی استقبال چندانی از سوی خریداران مشاهده نکردهام.
کشمکش بی‌مورد میان مسئولان، به ضرر هنرمندان تمام می‌شود
مربی و هنرمند صنایع دستی، کشمکش‌های بین ادارات و تلاش برای تحلیل فعالیتهای یکدیگر را از جمله موانع پیش روی عرضه‌ی صنایع دستی دانست وتصریح کرد: تجربه‌ی چندین ساله‌ام در حوزه صنایع دستی نشان می‌دهد که مسئولان به شخصه با هنرمندان مشکلی ندارد، ولی کشمکش بی‌مورد آنان بین خودشان، به ضرر هنرمندان و هنر دست آنان تمام می‌شود.
الهام هاشمی یاد آور شد: به خاطر دارم که وقتی درخواست خود را نزد یکی از مسئولان بردیم، به ما گفت که «بروید پیش کسی که در روز افتتاحیه با او عکس گرفتهاید و این موضوع به من ربطی ندارد» و دیگر رفتارهای مشابه که همگی باعث دلسردشدن هنرمند از کارش می‌شود.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود نبود محل عرضه و فروش مناسب را از اصلیترین مشکل هنرمندان و کارآفرینان در عرصه صنایع دستی دانست و افزود: مراکز فروش به صورت پراکنده و ناقص در شهر به چشم میخورند و البته برای صنایع دستی همچون ممقان دوزی و چاپ کلاغه‌ای و باتیک، محل عرضه جامع و تخصصی وجود ندارد.
وی ادامه داد: درحالیکه روسری و شالهای چاپ باتیک و کلاغه‌ای، اصالت و ریشه سرزمین ما را نشان می‌دهد؛ مردم خرید برندهای درجه پایین ترکیه را دراولویت انتخاب خود قرار می دهند و نسبت به فرهنگ و صنایع دستی منطقه خود بی توجه هستند.
هاشمی تاکید کرد: به همراه دیگر هنرمندان یکی از مراکز تجاری را برای فروش صنایع دستی پیشنهاد کردیم که به ما گفتند اگر شرکت ترکیهای آن را برنداشت، در مورد تبدیل آن به بازار صنایع دستی حالا فکری می‌کنیم و اینها نشان می دهد که جنبه‌های تجاری و اقتصادی نسبت به بعد فرهنگی و اجتماعی جامعه در اولویت کار تصمیم‌گیران و سیاست‌گزاران است.
وی با بیان این‌که اماکن گردشگری استان به تدریج از دست اداره کل میراث فرهنگی خارج می‌شود، گفت: به عنوان مثال، زمانی که مسجد کبود به دست اداره کل میراث فرهنگی استان اداره میشد، به منظور شرکت در نمایشگاه صنایع دستی، وسایلمان را با چرخ دستی و به آرامی به داخل محوطه ی تاریخی آن مسجد میبردیم، ولی الان بدون ملاحظه با نیسان، وانت و مزدا به داخل محوطه میروند .
هنرمند صنایع دستی در خصوص مشکلات فروش در فضای مجازی معتقد است که امکان تقلب در این فضا بیشتر است و به دلیل ناآشنایی مشتریان با محصولات با کیفیت، ممکن است محصولی با کیفیت پایین به مشتریان فروخته شود.
وی با اشاره به این‌که گاهی فروش اینترنتی به ضرر هنرمند تمام می‌شود، گفت: ممکن است مشتری متوجه تفاوت کار بین هنرمند ماهر و کارآموز ساده نشود و کار بی‌بدیل هنرمند اصلی به فروش نرود.
مراکز تجاری عریض و طویل به مرگ خود نزدیک می‌شوند
فعال حوزه تجارت الکترونیک با تاکید بر گسترش و پیشرفت روزافزون فضای مجازی و تجارت الکترونیک، بیان کرد: با همراه شدن در این توسعه و پیشرفت فضای مجازی، می توان با چند کلیک ساده، تبریز و همه ی زیبایی و فرهنگ غنی آن را در میز تمامی مردم جهان و در داخل تلفن همراه آنان قرار داد تا علاوه بر معرفی هرچه بهتر تبریز، زمینه ی اشتغال جوانان را نیز فراهم کرد.
علیرضا غضنفری با اشاره به این‌که امروزه دنیا در حال تحول است، تاکید کرد: اصرار بر استفاده از شیوه‌های سنتی فروش، دیگر راهگشا نیست و مقصر شما هنرمندان هستید که با همان شیوه‌های قدیمی و محدود به عرضه‌ی هنر دست ارزشمند خود اصرار می‌کنید.
وی ادامه داد: امروزه دیگر احداث مراکز تجاری عریض و طویل با هزینههای سرسام آور قابل توجیه نیست؛ چراکه با گسترش تجارت الترونیک، این گونه مراکز به مرگ خود نزدیک تر شده و کاربری خود را از دست میدهند.
وی وجود عواملی همچون فرهنگ سازی درست، حمل ارزان، تعرفه مناسب اینترنت، قوانین مالیاتی را در تجارت الکارونیک موثر دانست و ضمن دعوت از فعالان صنایع دستی به استفاده از فضای مجازی برای فروش آنلاین محصولات خود، یاد آور شد: امروزه ما فضای کسب و کار عمده و خرده را راه اندازی کردهایم که بعد از فروش، بلافاصله سیستم مبالغ را تفکیک و ثبت می‌کند تا بعداٌ مشکلی برای هنرمندان به وجود نیاید. غضنفری تاکید کرد: بازاریابی 90 درصد کار و فروش 10 درصد آن را تشکیل می‌دهد و شناسایی مشتریان بالقوه و تعیین بازار هدف برای عرضه صنایع دستی از ضروریات است و از همین جا به هنرمندان می‌خواهم که بیایید با تجارت الکترونیک آشتی کنید و محصولات خود را روی میز مردم سراسر جهان به نمایش و فروش بگذارید.
وی در خصوص وجود برخی تفکر در مورد این‌که امکان تقلب و یا فروش به قیمت متفاوت برای صنایع دستی در فضای مجازی، بیان کرد: کپی از هنردست هنرمندان کار دشواری است که به این راحتی امکان پذیر نیست و هم‌چنین با ارائه قیمتهای نا متناسب با کیفیت محصول، باعث از دست دادن مشتریان خود می‌شویم؛ چراکه مشتریان تجربه‌های خرید خود را در سایت درج می‌کنند.
جای هنرمندان صنایع دستی در اتاق بازرگانی خالی است
ناظر گمرکات آذربایجان شرقی و مدیر کل گمرک تبریز با اشاره به حمایت دولت از صادرات صنایع دستی و نبود مشکل قانونی، تاکید کرد: هیچ گونه مانعی برای صادرات صنایع دستی وجود ندارد ولی آمار صادرات صنایع دستی استان رقم قابل توجهی نیست و نیازمند توجه و برنامه‌ریزی هدفمند و جامع در این حوزه است.
علی اصغر عباسزاده، نبود ارتباط موثر بین هنرمندان و تجار و صادرکنندگان حرفهای را از جمله موارد موثر در کم بودن میزان صادرات صنایع دستی عنوان کرد و افزود: صادرکنندگان حرفهای، محصولات را به مقدار زیادی صادر می‌کنند که نمونه آن در فرش دیده می‌شود.
وی خطاب به هنرمندان صنایع دستی گفت: جای شماها در اتاق بازرگانی خالی است و برای توسعهی زمینه فعالیت های خود، بهتر است که عضو میزهای تجاری اتاق بازرگانی شده و کارت بازرگانی دریافت کنید.
وی نبود مالکیت معنوی برای هنرمندان صنایع دستی را از جمله مسائل مهم این حوزه دانست که باعث می‌شود تاجران و واسطهها نمونههای مشابه و بیکیفیت محصولات را الگو برداری و یا کپی کنند که سبب پایمال شدن حق صاحب واقعی اثر می‌شود.
ناظر گمرکات آذربایجان شرقی با بیان این که اغلب، دولت خریدار صنایع دستی است، گفت: بهتر است که حداقل 30 درصد از اقلام خریداری شدهی ادارات، از صنایع دستی باشد و البته باید گفت که با توجه به وضعیت فعلی منابع مالی دولت، امکان خرید به مقدار زیاد وجود ندارد.
مجوز نمایشگاه صنایع دستی را اتحادیه فرش ماشینی و موکت صادر می‌کرد !
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی با اشاره به این‌که هر از گاهی، دستگاه‌ها نمایشگاه‌های صنایع دستی در سطح شهر و استان برگزار می‌کند، گفت: طبق اعلام هیئت وزیران، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تنها متولی برپایی نمایشگاه صنایع دستی خواهد بود و هیچ ارگانی بدون مجوز این سازمان، اجازه ی برپایی چنین نمایشگاه هایی را ندارد.
فرشاد به آفرین ادامه داد: این در حالیکه است که قبلاٌ مجوز نمایشگاه‌های صنایع دستی را اتحادیه فرش ماشینی و موکت صادر می‌کرد که هیچ ارتباطی با صنایع دستی نداشت و از این رو نمیتوانستیم به طور مستمر بر نوع و کیفیت محصولات نمایشگاه‌های صنایع دستی نظارت کافی داشته باشیم.
وی با بیان این که حل شدن مشکل فروش صنایع دستی، بخش قابل توجهی از مشکلات این حوزه را حل می کند، گفت: متاسفانه در سطح شهر حمایت نمیشویم و با وجود ساخته شدن تعداد متعددی از مراکز تجاری در مرکز شهر، حتی مکانی به اندازه ی 1000 مترمربع را هم به فروش صنایع دستی اختصاص نمیدهندو معتقدم که هنرمند نباید دغدغهی فروش داشته باشد، بلکه نیاز به کارگزارانی داریم که به عنوان رابط بین هنرمند و بازار فعالیت کنند.
وی با اشاره به میزان بسیار کم صادرات صنایع دستی استان، بیان کرد: صنایع دستی، همانند فرش از سوی تجار مورد توجه قرار نمیگیرد و به صادرکنندگان قوی برای فروش صنایع دستی خلاق و متنوع هنرمندان استان نیاز داریم و از سویی کاهش جوایز صادراتی نیز در این امر بی تاثیر نبوده است.
به آفرین تاکید کرد: تسهیلات روستایی چهار درصدی از مشوقهایی است که می‌تواند برای هنرمندان صنایع دستی و علاقمندان به این حوزه راهگشا باشد و بارها از هنرمندان خواستهایم که کارت بازرگانی دریافت کنند ولی به دلیل وجود برخی مسائل و پرداخت مالیات، این کار را انجام ندادهاند.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود، تصویب قانون حمایت از هنرمندان صنایع دستی را اقدامی مثبت در جهت توسعه این حوزه دانست و گفت: از همین جا از آقای سعیدی، نماینده مردم تبریز درخواست می‌کنم که بازارچه صنایع دستی در مرکز شهر برای هنرمندان این حوزه فراهم کنند تا شاهد حل بسیاری از مسائل باشیم و هنرمند بدون انتطار حمایت مالی از دولت، خود بتواند محصولاتش را عرضه و به فروش برساند.
به آفرین پیشنهاد کرد که مجمع نمایندگان آذربایجان شرقی خود شروع به استفاده از صنایع دستی بکنند و در مرحلهی اول نمایندگان خانم، روسریهای زیبای چاپ باتیک را به سر کنند.
نفت «بلای سیاه» جانمان شده است
نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی با اشاره به تشکیل فراکسیون صنایع دستی و فرش از سال 93 در مجلس شورای اسلامی، گفت: به منظور پیگیری مطالبات و امور مربوط به صنایع دستی، با امضای 140 نفر از نمایندگان مجلس این فراکسیون تشکیل شد تا مشکلات و خلاءهای قانونی این حوزه مشخص شود.
محمد اسماعیل سعیدی ادامه داد: کمیتهای نیز با محوریت صنایع دستی تشکیل و همه‌ی موضوعات و مسائل مربوط به صنایع دستی احصا که شد نتایج آن در برنامه ششم، بودجه سال 96 و 97 نیز قابل مشاهده است.
وی با تاکید بر این که قاچاق باعث فلاکت و توقف گردش چرخ اقتصادی کشور شده است، گفت: من به ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز از 20، صفر هم نمیدهم و معتقدم که باید جلوی این همه قاچاق به کشور گرفته شود تا و کارخانهها و صنایع داخل ایران شروع به تولید و فعالیت کنند.
وی ادامه داد: وقتی کفشهای پنج هزار تومانی در جادهها به فروش میرسد، دیگر باید فاتحهی تولید کفش دست دوز تبریز خوانده شود و البته کیفیت کفش تبریز با این نوع کالاها، قابل مقایسه نیست.
سعیدی با اشاره به لزوم تشکیل وزارت صنایع دستی و فرش، تصریح کرد: این وضع ما است! با آن نفت که به نظرم به جای طلای سیاه، «بلای سیاه» جانمان شده است، دیگر انگیزه‌ای برای برای فعالیت و سرمایه گزاری در دیگر بخش ها در کشور دیده نمی شود.
وی با بیان این‌که باید بیشتر فعالیتها بر روی معرفی و عرضه صنایع دستی در خارج از کشور باشد، یاد آور شد: دلیل این که گردشگری و صنایع دستی در یک جا دیده می‌شود این است که بیشتر گردشگران علاقمند خرید صنایع دستی به عنوان سوغاتی هستند که فرهنگ و تمام ارزشهای فرهنگی هنرمند آن منطقه را در دل خود جای داده است.
وی با تاکید بر اهمیت معرفی صنایع دستی ایران از جمله آذربایجان شرقی از طریق رایزنان فرهنگی در خارج از کشور، بیان کرد: متاسفانه رایزنان فرهنگی ما در این مورد فعالیت چندانی ندارند، در صورتی که تبلیغات نقش مهمی در جذب ایجاد علاقمندی و انتخاب مقصد سفر دارد.
نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی در خصوص انتخاب تبریز به عنوان پایتخت گردشگری اسلامی در سال 2018، گفت: با این مسئولان بی حال کاری نمیتوان انجام داد، آن وضعیت بسیار نامناسب میدان آذربایجان و آن هم وضعیت مقبره الشعرای تبریز که خجالت آور است.
وی با بیان این‌که گردشگران آشنایی خیلی کمی در مورد تبریز دارند، تاکید کرد: زمانی که در مجلس شورای اسلامی مهمانان خارجی داریم، آنها سفر به استانهایی همچون اصفهان و فارس را از ما می‌خواهند و در مورد آذربایجان شرقی، اطلاعات چندانی ندارند.
وی برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی، تورهای بازدید از کارگاه‌های صنایع دستی و خرید از آنها را در معرفی و فروش صنایع دستی موثر دانست و افزود: ضروری است که در ورودیهای شهر، محلی برای فروش صنایع دستی تعیین شود و همچون دیگر استانها، چند کیلومتر مانده به ورودی شهر، سوغات و صنایع دستی آذربایجان شرقی به
سعیدی یاد آور شد: در مجلس از صنایع دستی به عنوان هدیه استفاده می‌کنیم که اقدامی در جهت تقویت و جلب توجه مردم به این سو است و البته باید برای رونق هرچه بیشتر صنایع دستی، به سمت تجارت هدفمند و بازاریابی موثر پیش برویم.
وی به اهمیت تغییر برخی دیدگاهها در مورد گردشگری اشاره کرد و گفت: فعالان گردشگری و هیئتهای مذهبی باید قبول کنند که واقعیتهایی در جامعه وجود دارد و البته در حال تدوین قانونی در خصوص تعیین متولی مراکز مذهبی و فرهنگی هستیم.
وی ادامه داد: مسجد تاریخی کبود در دست هیات جانبازان تبریز است که دیدگاههایی برای خود دارند و از طرفی به دلیل تاریخی بودن مکان، سازمان میراث فرهنگی خواهان رعایت مقررات مشخص بناهای ثبتی و تاریخی است که به نظرم با تدوین قانونی می‌توان این مسئله را به راحتی حل کرد.
سعیدی با اشاره به انتخاب تبریز به عنوان شهر جهانی فرش دستباف در سال 2017، گفت: این انتخاب فرصت بینظیری برای استان و تبریز محسوب میشد که نتوانستیم استفاده حداکثری از فرصت به وجود آمده بکنیم و صنایع دستی استان را به نحو احسن به جهانیان معرفی کنیم.
وی در خصوص فروشگاه‌های آنلاین صنایع دستی، بیان کرد: معمولاٌ گردشگران قبل از سفر به مقصد مورد نظر خود، درمورد آن در فضای مجازی جست و جو می‌کنند که اطلاعات ارائه شده در این فضا می‌تواند در تصمیم گیری برای سفر نقش مهمی داشته باشد و البته وجود فروشگاه‌های آنلاین با راه اندازی بازارچه‌های صنایع دستی، منافاتی نداشته بلکه همدیگر را تکمیل می‌کنند.
وی با بیان این‌که هنرمندان استان برای عرضه و حفظ هنر دست خود، باید وارد فضای آنلاین شوند، گفت: با توجه به تغییر و تحولات دنیا و فضای مجازی، بهتر است که هنرمندان بیش از پیش با این فضا آشنا شوند و در صورت نیاز میتوانیم دورههای آموزش فروش آنلاین با حضور اساتید برجسته بازاریابی برگزار کنیم. نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی در مورد خروج ظروف نقره توسط مسافر حداکثر تا میزان سه کیلوگرم، گفت: این مقدار برای هنرمندانی که در کار صنایع دستی مرتبط با نقره هستند، ایجاد مشکل می‌کند که طی جلسهای که با ادارهها و بخش های درگیر با این موضوع داشتهایم، به زودی این مسئله نیز حل می‌شود تا هنرمندان مشکلی از این بابت نداشته باشند.
بر اساس این گزارش، راه‌اندازی فروشگاه‌های مجازی و اتصال هنرمندان به این گونه فروشگاه‌ها، معرفی هدفمند صنایع دستی استان، توجه به برندسازی، ایجاد بازارچه‌های صنایع دستی در مرکز شهر، راهنمایی گردشگران به سمت بازارچه‌ی صنایع دستی از طریق اتوبوس‌های تبریزگردی، بسته بندی مناسب، جلوگیری از امکان تقلب از طرح هنرمند در فروشگاه های مجازی و حضور فعال در اتاق بازرگانی می‌تواند در حل برخی از مشکلات بازاریابی و به دنبال آن فروش صنایع دستی موثر باشد.
هم‌چنین ارتباط موثر بین هنرمندان و تجار و صادرکنندگان حرفهای، داشتن مالکیت معنوی برای هنرمندان صنایع دستی، اعطای تسهیلات حمایتی، جلوگیری از ورود صنایع دستی قاچاقی به کشور، استفاده از ظرفیت بالای رایزنان فرهنگی کشور، برگزاری تورهای بازدید از کارگاه‌های صنایع دستی و حل کشمکش‌های بی‌مورد بین ادارات نیز نقش پررنگی را در این راستا ایفا می‌کند.
گزارش از: پریا توفیقی
انتهای پیام
انتهای پیام به گزارش ایسنا، منطقه آذربایجان شرقی، میزگرد تخصصی ایسنا تحت عنوان «چالش‌های عرضه صنایع دستی» برگزار شد که از محورهای اصلی آن می‌توان به «بررسی شیوه‌های عرضه و فروش صنایع دستی و مشکلات موجود»، «وضعیت فروشگاه‌های مجازی صنایع دستی و چالش‌های این حوزه»، « وضعیت صادرات صنایع دستی آذربایجان شرقی»، « بررسی مسائل قانونی در حوزه فروش داخل و صادرات صنایع دستی» و « اقدامات و برنامه‌های معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان» اشاره کرد.
این میزگرد با حضور محمد اسماعیل سعیدی- نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر، علی‌اصغر عباسزاده – ناظر گمرکات آذربایجان شرقی و مدیر کل گمرک تبریز، فرشاد به آفرین- معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی، علیرضا غضنفری- فعال حوزه تجارت الکترونیک، فاطمه آقازاده- هنرمند و مربی صنایع دستی و الهام هاشمی- هنرمند و مربی صنایع دستی برگزار شد.
جعفر محسنی ارائه تسهیلات حمایتی، برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی در سطح ملی و بین المللی و برقراری ارتباط موثر بین هنرمندان و دیگر بخش‌های گردشگری را از جمله راه حل‌های مشکل فروش صنایع دستی استان دانست.
هنرمند و مربی صنایع دستی در این میزگرد با انتقاد از فروش کم صنایع دستی استان و نبود امکان کسب سود قابل قبول در نمایشگاه های صنایع دستی، گفت: شرکت در نمایشگاه‌های صنایع دستی برایمان سودی ندارد و گاهی درآمد فروش محصولات در این نمایشگاهها، هزینههای حمل و نقل و اقامت را پوشش نمیدهد که در این صورت به جای سود، مجوریم از جیب خودمان هم اضافه خرج کنیم.
فاطمه آقازاده در خصوص موقعیت فعلی بازارچه صنایع دستی در منطقه توانیر تبریز، بیان کرد: این بازارچه از مرکز شهر و اماکن گردشگری شهر خیلی دور است و با وجود درخواست مکرر هنرمندان این بازارچه مبنی بر تعیین مسیر مشخص اتوبوس‌های تبریز گردی، هدایت گردشگران به این بازارچه و یا انتقال بازارچه به مرکز شهر، هنوز به نتیجهای نرسیدهایم.
وی ادامه داد: به منظور فروش محصولات خود و معرفی بازارچه صنایع دستی، بنرهای تبلیغاتی در سطح شهر نصب کردیم که اجازه این کار را نداده و بنرهای ما را باز کردند و یا مسافران اتوبوس‌های تبریزگردی را در پایین پله‌ها بدون راهنمایی رها میکردند که مسافران هم به دلیل نا آشنایی با مسیر، ترجیح می‌دادند که از اتوبوس پیاده نشوند و به امید ایستگاه بعدی در ماشین منتظر بمانند.
آقازاده با تاکید بر اهمیت معرفی گسترده صنایع دستی آذربایجان شرقی در سطح ملی و بین المللی، اظهار کرد: برخی از صنایع دستی آذربایجان شرقی به اسم استانهای دیگر به فروش میرسد که همه‌ی اینها اهمیت تبلیغات، برند سازی و بسته‌بندی مناسب را بیش از پیش به ما یاد آور می‌شود.
وی در خصوص گرفتن کارت بازرگانی، بیان کرد: مدتی است که پیگیر گرفتن کارت بازرگانی هستم ولی با وجود مشکلات متعدد در این حوزه، نتوانسته ام آن را دریافت کنم.
وی درمورد فروشگاه‌های مجازی صنایع دستی معتقد است که اغلب گردشگران، خواهان قدم زدن و خرید از بازارچه‌های صنایع دستی و نمایشگاهها هستند و فروشگاه‌های مجازی به سختی می‌توانند جایگزین بازارهای فیزیکی باشند و تمام ویژگی‌های این گونه بازارها را پوشش دهند.
آقازاده ادامه داد: من در بیشتر فروشگاه‌های مجازی، محصولاتم را برای فروش گذاشتهام، ولی استقبال چندانی از سوی خریداران مشاهده نکردهام.
کشمکش بی‌مورد میان مسئولان، به ضرر هنرمندان تمام می‌شود
مربی و هنرمند صنایع دستی، کشمکش‌های بین ادارات و تلاش برای تحلیل فعالیتهای یکدیگر را از جمله موانع پیش روی عرضه‌ی صنایع دستی دانست وتصریح کرد: تجربه‌ی چندین ساله‌ام در حوزه صنایع دستی نشان می‌دهد که مسئولان به شخصه با هنرمندان مشکلی ندارد، ولی کشمکش بی‌مورد آنان بین خودشان، به ضرر هنرمندان و هنر دست آنان تمام می‌شود.
الهام هاشمی یاد آور شد: به خاطر دارم که وقتی درخواست خود را نزد یکی از مسئولان بردیم، به ما گفت که «بروید پیش کسی که در روز افتتاحیه با او عکس گرفتهاید و این موضوع به من ربطی ندارد» و دیگر رفتارهای مشابه که همگی باعث دلسردشدن هنرمند از کارش می‌شود.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود نبود محل عرضه و فروش مناسب را از اصلیترین مشکل هنرمندان و کارآفرینان در عرصه صنایع دستی دانست و افزود: مراکز فروش به صورت پراکنده و ناقص در شهر به چشم میخورند و البته برای صنایع دستی همچون ممقان دوزی و چاپ کلاغه‌ای و باتیک، محل عرضه جامع و تخصصی وجود ندارد.
وی ادامه داد: درحالیکه روسری و شالهای چاپ باتیک و کلاغه‌ای، اصالت و ریشه سرزمین ما را نشان می‌دهد؛ مردم خرید برندهای درجه پایین ترکیه را دراولویت انتخاب خود قرار می دهند و نسبت به فرهنگ و صنایع دستی منطقه خود بی توجه هستند.
هاشمی تاکید کرد: به همراه دیگر هنرمندان یکی از مراکز تجاری را برای فروش صنایع دستی پیشنهاد کردیم که به ما گفتند اگر شرکت ترکیهای آن را برنداشت، در مورد تبدیل آن به بازار صنایع دستی حالا فکری می‌کنیم و اینها نشان می دهد که جنبه‌های تجاری و اقتصادی نسبت به بعد فرهنگی و اجتماعی جامعه در اولویت کار تصمیم‌گیران و سیاست‌گزاران است.
وی با بیان این‌که اماکن گردشگری استان به تدریج از دست اداره کل میراث فرهنگی خارج می‌شود، گفت: به عنوان مثال، زمانی که مسجد کبود به دست اداره کل میراث فرهنگی استان اداره میشد، به منظور شرکت در نمایشگاه صنایع دستی، وسایلمان را با چرخ دستی و به آرامی به داخل محوطه ی تاریخی آن مسجد میبردیم، ولی الان بدون ملاحظه با نیسان، وانت و مزدا به داخل محوطه میروند .
هنرمند صنایع دستی در خصوص مشکلات فروش در فضای مجازی معتقد است که امکان تقلب در این فضا بیشتر است و به دلیل ناآشنایی مشتریان با محصولات با کیفیت، ممکن است محصولی با کیفیت پایین به مشتریان فروخته شود.
وی با اشاره به این‌که گاهی فروش اینترنتی به ضرر هنرمند تمام می‌شود، گفت: ممکن است مشتری متوجه تفاوت کار بین هنرمند ماهر و کارآموز ساده نشود و کار بی‌بدیل هنرمند اصلی به فروش نرود.
فعال حوزه تجارت الکترونیک با تاکید بر گسترش و پیشرفت روزافزون فضای مجازی و تجارت الکترونیک، بیان کرد: با همراه شدن در این توسعه و پیشرفت فضای مجازی، می توان با چند کلیک ساده، تبریز و همه ی زیبایی و فرهنگ غنی آن را در میز تمامی مردم جهان و در داخل تلفن همراه آنان قرار داد تا علاوه بر معرفی هرچه بهتر تبریز، زمینه ی اشتغال جوانان را نیز فراهم کرد.
علیرضا غضنفری با اشاره به این‌که امروزه دنیا در حال تحول است، تاکید کرد: اصرار بر استفاده از شیوه‌های سنتی فروش، دیگر راهگشا نیست و مقصر شما هنرمندان هستید که با همان شیوه‌های قدیمی و محدود به عرضه‌ی هنر دست ارزشمند خود اصرار می‌کنید.
وی ادامه داد: امروزه دیگر احداث مراکز تجاری عریض و طویل با هزینههای سرسام آور قابل توجیه نیست؛ چراکه با گسترش تجارت الترونیک، این گونه مراکز به مرگ خود نزدیک تر شده و کاربری خود را از دست میدهند.
وی وجود عواملی همچون فرهنگ سازی درست، حمل ارزان، تعرفه مناسب اینترنت، قوانین مالیاتی را در تجارت الکارونیک موثر دانست و ضمن دعوت از فعالان صنایع دستی به استفاده از فضای مجازی برای فروش آنلاین محصولات خود، یاد آور شد: امروزه ما فضای کسب و کار عمده و خرده را راه اندازی کردهایم که بعد از فروش، بلافاصله سیستم مبالغ را تفکیک و ثبت می‌کند تا بعداٌ مشکلی برای هنرمندان به وجود نیاید. غضنفری تاکید کرد: بازاریابی 90 درصد کار و فروش 10 درصد آن را تشکیل می‌دهد و شناسایی مشتریان بالقوه و تعیین بازار هدف برای عرضه صنایع دستی از ضروریات است و از همین جا به هنرمندان می‌خواهم که بیایید با تجارت الکترونیک آشتی کنید و محصولات خود را روی میز مردم سراسر جهان به نمایش و فروش بگذارید.
وی در خصوص وجود برخی تفکر در مورد این‌که امکان تقلب و یا فروش به قیمت متفاوت برای صنایع دستی در فضای مجازی، بیان کرد: کپی از هنردست هنرمندان کار دشواری است که به این راحتی امکان پذیر نیست و هم‌چنین با ارائه قیمتهای نا متناسب با کیفیت محصول، باعث از دست دادن مشتریان خود می‌شویم؛ چراکه مشتریان تجربه‌های خرید خود را در سایت درج می‌کنند.
ناظر گمرکات آذربایجان شرقی و مدیر کل گمرک تبریز با اشاره به حمایت دولت از صادرات صنایع دستی و نبود مشکل قانونی، تاکید کرد: هیچ گونه مانعی برای صادرات صنایع دستی وجود ندارد ولی آمار صادرات صنایع دستی استان رقم قابل توجهی نیست و نیازمند توجه و برنامه‌ریزی هدفمند و جامع در این حوزه است.
علی اصغر عباسزاده، نبود ارتباط موثر بین هنرمندان و تجار و صادرکنندگان حرفهای را از جمله موارد موثر در کم بودن میزان صادرات صنایع دستی عنوان کرد و افزود: صادرکنندگان حرفهای، محصولات را به مقدار زیادی صادر می‌کنند که نمونه آن در فرش دیده می‌شود.
وی خطاب به هنرمندان صنایع دستی گفت: جای شماها در اتاق بازرگانی خالی است و برای توسعهی زمینه فعالیت های خود، بهتر است که عضو میزهای تجاری اتاق بازرگانی شده و کارت بازرگانی دریافت کنید.
وی نبود مالکیت معنوی برای هنرمندان صنایع دستی را از جمله مسائل مهم این حوزه دانست که باعث می‌شود تاجران و واسطهها نمونههای مشابه و بیکیفیت محصولات را الگو برداری و یا کپی کنند که سبب پایمال شدن حق صاحب واقعی اثر می‌شود.
ناظر گمرکات آذربایجان شرقی با بیان این که اغلب، دولت خریدار صنایع دستی است، گفت: بهتر است که حداقل 30 درصد از اقلام خریداری شدهی ادارات، از صنایع دستی باشد و البته باید گفت که با توجه به وضعیت فعلی منابع مالی دولت، امکان خرید به مقدار زیاد وجود ندارد.
مجوز نمایشگاه صنایع دستی را اتحادیه فرش ماشینی و موکت صادر می‌کرد !
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی با اشاره به این‌که هر از گاهی، دستگاه‌ها نمایشگاه‌های صنایع دستی در سطح شهر و استان برگزار می‌کند، گفت: طبق اعلام هیئت وزیران، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تنها متولی برپایی نمایشگاه صنایع دستی خواهد بود و هیچ ارگانی بدون مجوز این سازمان، اجازه ی برپایی چنین نمایشگاه هایی را ندارد.
فرشاد به آفرین ادامه داد: این در حالیکه است که قبلاٌ مجوز نمایشگاه‌های صنایع دستی را اتحادیه فرش ماشینی و موکت صادر می‌کرد که هیچ ارتباطی با صنایع دستی نداشت و از این رو نمیتوانستیم به طور مستمر بر نوع و کیفیت محصولات نمایشگاه‌های صنایع دستی نظارت کافی داشته باشیم.
وی با بیان این که حل شدن مشکل فروش صنایع دستی، بخش قابل توجهی از مشکلات این حوزه را حل می کند، گفت: متاسفانه در سطح شهر حمایت نمیشویم و با وجود ساخته شدن تعداد متعددی از مراکز تجاری در مرکز شهر، حتی مکانی به اندازه ی 1000 مترمربع را هم به فروش صنایع دستی اختصاص نمیدهندو معتقدم که هنرمند نباید دغدغهی فروش داشته باشد، بلکه نیاز به کارگزارانی داریم که به عنوان رابط بین هنرمند و بازار فعالیت کنند.
وی با اشاره به میزان بسیار کم صادرات صنایع دستی استان، بیان کرد: صنایع دستی، همانند فرش از سوی تجار مورد توجه قرار نمیگیرد و به صادرکنندگان قوی برای فروش صنایع دستی خلاق و متنوع هنرمندان استان نیاز داریم و از سویی کاهش جوایز صادراتی نیز در این امر بی تاثیر نبوده است.
به آفرین تاکید کرد: تسهیلات روستایی چهار درصدی از مشوقهایی است که می‌تواند برای هنرمندان صنایع دستی و علاقمندان به این حوزه راهگشا باشد و بارها از هنرمندان خواستهایم که کارت بازرگانی دریافت کنند ولی به دلیل وجود برخی مسائل و پرداخت مالیات، این کار را انجام ندادهاند.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود، تصویب قانون حمایت از هنرمندان صنایع دستی را اقدامی مثبت در جهت توسعه این حوزه دانست و گفت: از همین جا از آقای سعیدی، نماینده مردم تبریز درخواست می‌کنم که بازارچه صنایع دستی در مرکز شهر برای هنرمندان این حوزه فراهم کنند تا شاهد حل بسیاری از مسائل باشیم و هنرمند بدون انتطار حمایت مالی از دولت، خود بتواند محصولاتش را عرضه و به فروش برساند.
به آفرین پیشنهاد کرد که مجمع نمایندگان آذربایجان شرقی خود شروع به استفاده از صنایع دستی بکنند و در مرحلهی اول نمایندگان خانم، روسریهای زیبای چاپ باتیک را به سر کنند.
نفت «بلای سیاه» جانمان شده است
نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی با اشاره به تشکیل فراکسیون صنایع دستی و فرش از سال 93 در مجلس شورای اسلامی، گفت: به منظور پیگیری مطالبات و امور مربوط به صنایع دستی، با امضای 140 نفر از نمایندگان مجلس این فراکسیون تشکیل شد تا مشکلات و خلاءهای قانونی این حوزه مشخص شود.
محمد اسماعیل سعیدی ادامه داد: کمیتهای نیز با محوریت صنایع دستی تشکیل و همه‌ی موضوعات و مسائل مربوط به صنایع دستی احصا که شد نتایج آن در برنامه ششم، بودجه سال 96 و 97 نیز قابل مشاهده است.
وی با تاکید بر این که قاچاق باعث فلاکت و توقف گردش چرخ اقتصادی کشور شده است، گفت: من به ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز از 20، صفر هم نمیدهم و معتقدم که باید جلوی این همه قاچاق به کشور گرفته شود تا و کارخانهها و صنایع داخل ایران شروع به تولید و فعالیت کنند.
وی ادامه داد: وقتی کفشهای پنج هزار تومانی در جادهها به فروش میرسد، دیگر باید فاتحهی تولید کفش دست دوز تبریز خوانده شود و البته کیفیت کفش تبریز با این نوع کالاها، قابل مقایسه نیست.
سعیدی با اشاره به لزوم تشکیل وزارت صنایع دستی و فرش، تصریح کرد: این وضع ما است! با آن نفت که به نظرم به جای طلای سیاه، «بلای سیاه» جانمان شده است، دیگر انگیزه‌ای برای برای فعالیت و سرمایه گزاری در دیگر بخش ها در کشور دیده نمی شود.
وی با بیان این‌که باید بیشتر فعالیتها بر روی معرفی و عرضه صنایع دستی در خارج از کشور باشد، یاد آور شد: دلیل این که گردشگری و صنایع دستی در یک جا دیده می‌شود این است که بیشتر گردشگران علاقمند خرید صنایع دستی به عنوان سوغاتی هستند که فرهنگ و تمام ارزشهای فرهنگی هنرمند آن منطقه را در دل خود جای داده است.
وی با تاکید بر اهمیت معرفی صنایع دستی ایران از جمله آذربایجان شرقی از طریق رایزنان فرهنگی در خارج از کشور، بیان کرد: متاسفانه رایزنان فرهنگی ما در این مورد فعالیت چندانی ندارند، در صورتی که تبلیغات نقش مهمی در جذب ایجاد علاقمندی و انتخاب مقصد سفر دارد.
نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی در خصوص انتخاب تبریز به عنوان پایتخت گردشگری اسلامی در سال 2018، گفت: با این مسئولان بی حال کاری نمیتوان انجام داد، آن وضعیت بسیار نامناسب میدان آذربایجان و آن هم وضعیت مقبره الشعرای تبریز که خجالت آور است.
وی با بیان این‌که گردشگران آشنایی خیلی کمی در مورد تبریز دارند، تاکید کرد: زمانی که در مجلس شورای اسلامی مهمانان خارجی داریم، آنها سفر به استانهایی همچون اصفهان و فارس را از ما می‌خواهند و در مورد آذربایجان شرقی، اطلاعات چندانی ندارند.
وی برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی، تورهای بازدید از کارگاه‌های صنایع دستی و خرید از آنها را در معرفی و فروش صنایع دستی موثر دانست و افزود: ضروری است که در ورودیهای شهر، محلی برای فروش صنایع دستی تعیین شود و همچون دیگر استانها، چند کیلومتر مانده به ورودی شهر، سوغات و صنایع دستی آذربایجان شرقی به
سعیدی یاد آور شد: در مجلس از صنایع دستی به عنوان هدیه استفاده می‌کنیم که اقدامی در جهت تقویت و جلب توجه مردم به این سو است و البته باید برای رونق هرچه بیشتر صنایع دستی، به سمت تجارت هدفمند و بازاریابی موثر پیش برویم.
وی به اهمیت تغییر برخی دیدگاهها در مورد گردشگری اشاره کرد و گفت: فعالان گردشگری و هیئتهای مذهبی باید قبول کنند که واقعیتهایی در جامعه وجود دارد و البته در حال تدوین قانونی در خصوص تعیین متولی مراکز مذهبی و فرهنگی هستیم.
وی ادامه داد: مسجد تاریخی کبود در دست هیات جانبازان تبریز است که دیدگاههایی برای خود دارند و از طرفی به دلیل تاریخی بودن مکان، سازمان میراث فرهنگی خواهان رعایت مقررات مشخص بناهای ثبتی و تاریخی است که به نظرم با تدوین قانونی می‌توان این مسئله را به راحتی حل کرد.
سعیدی با اشاره به انتخاب تبریز به عنوان شهر جهانی فرش دستباف در سال 2017، گفت: این انتخاب فرصت بینظیری برای استان و تبریز محسوب میشد که نتوانستیم استفاده حداکثری از فرصت به وجود آمده بکنیم و صنایع دستی استان را به نحو احسن به جهانیان معرفی کنیم.
وی در خصوص فروشگاه‌های آنلاین صنایع دستی، بیان کرد: معمولاٌ گردشگران قبل از سفر به مقصد مورد نظر خود، درمورد آن در فضای مجازی جست و جو می‌کنند که اطلاعات ارائه شده در این فضا می‌تواند در تصمیم گیری برای سفر نقش مهمی داشته باشد و البته وجود فروشگاه‌های آنلاین با راه اندازی بازارچه‌های صنایع دستی، منافاتی نداشته بلکه همدیگر را تکمیل می‌کنند.
وی با بیان این‌که هنرمندان استان برای عرضه و حفظ هنر دست خود، باید وارد فضای آنلاین شوند، گفت: با توجه به تغییر و تحولات دنیا و فضای مجازی، بهتر است که هنرمندان بیش از پیش با این فضا آشنا شوند و در صورت نیاز میتوانیم دورههای آموزش فروش آنلاین با حضور اساتید برجسته بازاریابی برگزار کنیم. نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی در مورد خروج ظروف نقره توسط مسافر حداکثر تا میزان سه کیلوگرم، گفت: این مقدار برای هنرمندانی که در کار صنایع دستی مرتبط با نقره هستند، ایجاد مشکل می‌کند که طی جلسهای که با ادارهها و بخش های درگیر با این موضوع داشتهایم، به زودی این مسئله نیز حل می‌شود تا هنرمندان مشکلی از این بابت نداشته باشند.
بر اساس این گزارش، راه‌اندازی فروشگاه‌های مجازی و اتصال هنرمندان به این گونه فروشگاه‌ها، معرفی هدفمند صنایع دستی استان، توجه به برندسازی، ایجاد بازارچه‌های صنایع دستی در مرکز شهر، راهنمایی گردشگران به سمت بازارچه‌ی صنایع دستی از طریق اتوبوس‌های تبریزگردی، بسته بندی مناسب، جلوگیری از امکان تقلب از طرح هنرمند در فروشگاه های مجازی و حضور فعال در اتاق بازرگانی می‌تواند در حل برخی از مشکلات بازاریابی و به دنبال آن فروش صنایع دستی موثر باشد.
هم‌چنین ارتباط موثر بین هنرمندان و تجار و صادرکنندگان حرفهای، داشتن مالکیت معنوی برای هنرمندان صنایع دستی، اعطای تسهیلات حمایتی، جلوگیری از ورود صنایع دستی قاچاقی به کشور، استفاده از ظرفیت بالای رایزنان فرهنگی کشور، برگزاری تورهای بازدید از کارگاه‌های صنایع دستی و حل کشمکش‌های بی‌مورد بین ادارات نیز نقش پررنگی را در این راستا ایفا می‌کند.
گزارش از: پریا توفیقی
انتهای پیام
کپی شد
