به گزارش ایرنا، کلان شهر 1.8 میلیون نفری تبریز در سال 2018 میلادی به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای جهان اسلام برگزیده شده و ستادهای استانی و ملی برای برگزاری هر چه آبرومندانه تر این رویداد تشکیل شده است.
شهرستان مرند که در شاهراه بین المللی آسیا و اروپا قرار دارد؛ یکی از شهرهای زیبای استان آذربایجان شرقی محسوب می شود، باغ های زیبا در ورودی این شهر، خوش آمدگوی مسافران و گردشگران داخلی و خارجی است.
در بدو ورود به شهر، تپه باستانی، مساجد تاریخی و بازار قدیمی مرند همچون مادری مهربان آغوش خود را به روی گردشگران گشوده است.
سابقه تاریخی شهر مرند به چند قرن پیش از میلاد مسیح می رسد و در دوره های آشور و کلده، اقوام بسیاری در این شهر سکونت داشته اند؛ بر اساس نوشته های تورات، مادر حضرت نوح در شهر مرند دفن شده و در روایتی احتمال دفن حضرت نوح نیز در این شهر آمده است.
اما انتخاب تبریز به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی در سال 2018، در تاریخ ایران و آذربایجان شرقی، اتفاق مهم و منحصر به فردی است که باید از این ظرفیت در جهت رشد و ترقی شهر و استان بهره برد، اما سهم مرند از این رخداد فرهنگی تاریخی بین المللی چیست؟
تبریز 2018 و انتخاب شهر مرند به عنوان یکی از سه مسیر گردشگری آذربایجان شرقی، اتفاق مبارکی است که می تواند فرصت مناسبی را در شناساندن توانمندی های شهر مرند به گردشگران خارجی فراهم کند.
لازمه این امر، تدوین برنامه های منظم و ملزم کردن همه ادارات به تلاش برای ارائه برنامه های جامع مرتبط با این موضوع است؛ در این راستا توجه عموم ادارات و نهادها در پیگیری و یا احیاء و مرمت آثار باستانی، مهمانسرای موجود و نیز ایجاد زیر ساخت های لازم ضروری است.
آثار باستانی و دیگر مکان های تاریخی شهر مرند مانند قلعه تاریخی، کاروانسرای عباسی، حمام های تاریخی و امامزاده سید احمد از ظرفیت های مورد استفاده برای گردشگران تبریز 2018 به حساب می آید که مسئولان باید در جهت احیای آن ها تلاش کنند.
مرند که از داشتن هتل محروم است، بهسازی مهمانسراها و مسافرخانه های موجود باید در اولویت جذب گردشگری این شهر باشد، هر چند متولیان امر باید به فکر احداث یک هتل استاندارد و در شأن این شهر تاریخی و فرهنگی باشند که رخداد تبریز 2018 بهترین بهانه برای جذب سرمایه گذار در این زمینه به شمار می رود.
جذب توریست خارجی نیاز به زیرساخت هایی همچون هتل و متل دارد، اما شهر تاریخی مرند در این چند دهه از ابعاد مختلف حتی مهیای جذب توریست داخلی نیز نشده است.
در این گزارش، تنها به نمونه هایی از جاذبه های گردشگری و تاریخی و باستانی و فرهنگی شهر مرند اشاره می کنیم که بسیاری از آن ها در سایه بی توجهی مسئولان خاک می خورد.
**ماسوله گمنام آذربایجان
برخی از روستاهای شهرستان مرند به دلیل دارا بودن از طبیعت بکر و زیبای خدادادی، از جاذبه های توریست پذیر به شمار می رود که تاکنون چندان توجهی به آن ها نشده است؛ روستای پلکانی زنوزق، روستای پیربالا و بسیاری از روستاها بهترین فرصت برای نشان دادن پتانسیل گردشگری شهرستان مرند است.
زنوزق در بخش مرکزی شهرستان مرند واقع شده و از تاریخی ترین روستاهای پلکانی ایران است که بین کوه‌ها محصور شده و خانه هایی از دوره صفوی را در دل خود به یادگار دارد. قبرستان این روستا با سنگ قبرهای قدیمی، شاهدی بر قدمت روستاست؛ اینجا روستایی است که آثاری از دوره ایلخانی و صفوی دارد و بسیاری معتقدند قدمت روستا خیلی بیشتر از این هاست؛ حتی برخی با استناد به نقوش برخی سنگ قبرها، قدمت سکونت در زنوزق را تا دوره میتراییسم عقب می برند.
اما ساکنان این روستا از عدم توجه مسئولان به این روستای تاریخی گلایه مند هستند، گمنامی این روستا به واسطه عدم معرفی مناسب از سوی میراث فرهنگی باعث شده است فعالیت های متمرکز برای ارتقاء وضعیت این روستا در مباحث گردشگری کم اثر باشد، در صورتی که این روستا باید به یک هدف گردشگری متمرکز در شهرستان مرند و استان آذربایجان شرقی تبدیل می شد.
**قلعه ای خفته در خاک بی توجهی
قلعه باستانی شش هزار ساله 'یالدور' مرند هم که خاک بی توجهی نهادهای مسئول را می خورد، در شرایطی که گردشگران جهانی به دنبال کشف چنین طلاهای باستانی هستند این جاذبه گردشگری در شهر مرند زیر تلی از خاک به فراموشی سپرده می شود.
تپه های باستانی فراوانی در ایران وجود دارند که تنها شمار کمی از آن ها مورد حفاری علمی قرار گرفته است، یکی از این تپه ها در محله یالدور مرند واقع شده است، برخی محققان می گویند این تپه باقی مانده یک آتشکده است.
دانش آموخته آلمان و یکی از طراحان شهرسازی، نتایج تحقیقات خود را راجع به تپه های باستانی مرند در شماره 151 فروردین 1355 (جلد 7) صفحه 72 ماهنامه دانشمند به این صورت بیان کرده است: 'این مکان شاید تنها مکانی است که به صورت یک موزه طبیعی آثار سه تمدن را در دل خود داشته باشد ولی متأسفانه اکنون به صورتی متروک و بی ارزش و بدون استفاده توریستی و علمی مانده است.
مهندس فرخ زمانی آشتیانی می نویسد: در جوار شهر مرند که به شهر نوح نیز موسوم است تپه ای قرار دارد که قدمت تمدن این منطقه را که واقعا به قدمت فرض نوح است ثابت می کند، در این تپه آثار تمدن های یخبندان 'عصر حجر پیر'، تمدن پس از آخرین دوره یخ تمدن قبل از تاریخ 'عصر حجر جوان'و تمدن برنز که پایه تاریخ ایران را تشکیل می دهند، وجود دارد و به نظر اینجانب بسیار به جاست که از سوی زمین شناسان ایرانی مورد بررسی و کاوش قرار گیرد'.
**مسجدی با بیش از 1500 سال قدمت
همچنین انتخاب تبریز به عنوان شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی، فرصتی برای گردشگران اسلامی فراهم می آورد تا از اماکن مذهبی آذربایجان نیز دیدن کنند؛ مسجد جامع مرند به عنوان یک اثر اسلامی و باستانی، امروز به حال خود رها شده، در صورتی که در بهترین نقطه شهر قرار دارد و با بهره گیری از فضای سبز و مبلمان شهری، به یکی از زیباترین نمادهای شهر و جاذبه گردشگری تبدیل می شود.
مسجد جامع مرند یک بنای تاریخی و ارزشمند است که ماجراهای زیادی در دل خود دارد، در روزگار ساسانی آتشکده معروفی بود که با سکونت ارامنه در این منطقه کلیسا شده و در قرن سوم هجری قمری با گرایش مردم به دین اسلام، به مسجد تبدیل شده است.
از جمله آثار مشهود در محیط داخلی، گنبد اصلی مسجد که مبین قدمت بیش از یک هزار و 500 ساله این بناست.
وجود صلیب شکسته های متعدد که با فواصل مشخص و منظم به صورت برجسته نگاری خودنمائی می کند؛ جا دارد موضوع قدمت بنا و ابنیه های احتمالی موجود در داخل ساختمان و محوطه تاریخی آن مورد مطالعه و کنکاش علمی قرار گیرد.
**کاروانسرای زیبای عباسی
کارونسرای 'عباسی' مرند که می تواند به یک منطقه گردشگری تبدیل شود، اما به صورت یک ساختمان و بدون فضای زیبای اطراف به حال خود رها شده است، با توجه به قرار گرفتن این کاروانسرا در شاهراه بین المللی، احداث فروشگاه صنایع دستی نیز بسیار می تواند در رونق اقتصاد گرشگری موثر باشد.
قدمت کاروانسرای شاه عباسی مرند به دوره مغول و صفویه می رسد؛ این کاروانسرا یکی از مهمترین تاسیسات بین راهی جاده ابریشم به شمار می رفت که به علت اهمیت مکانی و مبادلات وسیع کالا در قرون گذشته بر خلاف کاروانسراهای کوهستانی، دارای حیاط مرکزی وسیع و از نوع کاروانسراهای چهار ایوانی است که از سردر رفیع، گنبدخانه حیاط مرکزی به شکل هشتی، اتاق ها و ایوان های مشرف به حیاط برای اقامت کاروانیان تشکیل می شود.
این کاروانسرا به علت شرایط سخت اقلیمی دچار آسیب دیدگی هایی شده بود که در سال های اخیر توسط مرمت گران بازسازی و احیا شد، اقدامات انجام گرفته در تامین کلیه امکانات رفاهی، تبدیل کاروانسرا به یک مرکز اقامتی تفریحی به صورت سنتی و مرمت مناسب این اثر شاخص، قابل توجه و چشمگیر است.
**کلیسای هوانس مقدس
در فاصله 13 کیلومتری از مسیر تبریز به مرند، درون روستای 'سهرل' یا 'سهرقه'، کلیسای هوانس مقدس، قرار دارد که از جاذبه‌های گردشگری شهرستان مرند محسوب می شود.
این بنای تاریخی دارای قدمتی حدود 2 قرن است و در سال 1840 میلادی به همت معماران روس و فردی به نام 'سردار سامسون'، روی خرابه های کلیسای دیگری که متعلق به قرن 5 تا 6 میلادی بود، ساخته شد.
هر چند به دلیل وقوع زلزله این بنای کهن خرابی های بسیاری به خود دیده است، همچنان محکم و استوار قد برافراشته و از دیدنی‌های آذربایجان شرقی محسوب می شود.
کلیسای هوانس مقدس در پلانی مستطیلی به طولی برابر با 18 متر و عرضی متغیر از 5 متر و نیم تا 7 متر و نیم ساخته شده و تنها کلیسای مرند است؛ محل اقامت اسقف اعظم، مدرسه و مکانی برای روشن کردن شمع و عود از بخش های این بنای مذهبی و تاریخی است.
داخل کلیسا نیز به سه بخش تقسیم شده است که هر کدام دارای یک گنبد مجزا است، برج ناقوس خانه، گنبد رگ هرمی با روکش شیروانی از دیگر بخش‌های این کلیسای تاریخی است.
**ثروت هایی برای رشد اقتصاد گردشگری
شهر مرند دارای ثروت های بالقوه ای است؛ نژاد طیور مرغ مرندی جزء چند نژاد برتر دنیا در فرهنگ لغات جهانی به ثبت رسیده است؛ سیب زنوز، زعفران بناب، پسته یامچی، فرش باروج، سبد بافی دیزج حسین بیگ و کشکسرای، انار کردشت و جلفا و بسیاری محصولات دیگر از جمله باغ های زردآلو و قیصی، گردو، بادام، انگور از ظرفیت های منحصر به فرد کشاورزی مرند است.
با در نظر گرفتن اینکه تنها یکی از این مزیت های بالقوه عامل مهمی در رشد و توسعه منطقه ای به شمار می رود، سوال اینجاست که چرا از این ثروت های بی نظیر، در جهت رشد اقتصادی و گردشگری بهره نمی بریم؛ سهم مرند از رخداد بین المللی تبریز 2018 چیست؟
شهرستان مرند با 250 هزار نفر جمعیت در 70 کیلومتری شمال غرب تبریز واقع است.
تنظیم: نعمت مرادپور**انتشار: عزیزی راد
6132/518
انتهای پیام شهرستان مرند که در شاهراه بین المللی آسیا و اروپا قرار دارد؛ یکی از شهرهای زیبای استان آذربایجان شرقی محسوب می شود، باغ های زیبا در ورودی این شهر، خوش آمدگوی مسافران و گردشگران داخلی و خارجی است.
در بدو ورود به شهر، تپه باستانی، مساجد تاریخی و بازار قدیمی مرند همچون مادری مهربان آغوش خود را به روی گردشگران گشوده است.
سابقه تاریخی شهر مرند به چند قرن پیش از میلاد مسیح می رسد و در دوره های آشور و کلده، اقوام بسیاری در این شهر سکونت داشته اند؛ بر اساس نوشته های تورات، مادر حضرت نوح در شهر مرند دفن شده و در روایتی احتمال دفن حضرت نوح نیز در این شهر آمده است.
اما انتخاب تبریز به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی در سال 2018، در تاریخ ایران و آذربایجان شرقی، اتفاق مهم و منحصر به فردی است که باید از این ظرفیت در جهت رشد و ترقی شهر و استان بهره برد، اما سهم مرند از این رخداد فرهنگی تاریخی بین المللی چیست؟
تبریز 2018 و انتخاب شهر مرند به عنوان یکی از سه مسیر گردشگری آذربایجان شرقی، اتفاق مبارکی است که می تواند فرصت مناسبی را در شناساندن توانمندی های شهر مرند به گردشگران خارجی فراهم کند.
لازمه این امر، تدوین برنامه های منظم و ملزم کردن همه ادارات به تلاش برای ارائه برنامه های جامع مرتبط با این موضوع است؛ در این راستا توجه عموم ادارات و نهادها در پیگیری و یا احیاء و مرمت آثار باستانی، مهمانسرای موجود و نیز ایجاد زیر ساخت های لازم ضروری است.
آثار باستانی و دیگر مکان های تاریخی شهر مرند مانند قلعه تاریخی، کاروانسرای عباسی، حمام های تاریخی و امامزاده سید احمد از ظرفیت های مورد استفاده برای گردشگران تبریز 2018 به حساب می آید که مسئولان باید در جهت احیای آن ها تلاش کنند.
مرند که از داشتن هتل محروم است، بهسازی مهمانسراها و مسافرخانه های موجود باید در اولویت جذب گردشگری این شهر باشد، هر چند متولیان امر باید به فکر احداث یک هتل استاندارد و در شأن این شهر تاریخی و فرهنگی باشند که رخداد تبریز 2018 بهترین بهانه برای جذب سرمایه گذار در این زمینه به شمار می رود.
جذب توریست خارجی نیاز به زیرساخت هایی همچون هتل و متل دارد، اما شهر تاریخی مرند در این چند دهه از ابعاد مختلف حتی مهیای جذب توریست داخلی نیز نشده است.
در این گزارش، تنها به نمونه هایی از جاذبه های گردشگری و تاریخی و باستانی و فرهنگی شهر مرند اشاره می کنیم که بسیاری از آن ها در سایه بی توجهی مسئولان خاک می خورد.
**ماسوله گمنام آذربایجان
برخی از روستاهای شهرستان مرند به دلیل دارا بودن از طبیعت بکر و زیبای خدادادی، از جاذبه های توریست پذیر به شمار می رود که تاکنون چندان توجهی به آن ها نشده است؛ روستای پلکانی زنوزق، روستای پیربالا و بسیاری از روستاها بهترین فرصت برای نشان دادن پتانسیل گردشگری شهرستان مرند است.
زنوزق در بخش مرکزی شهرستان مرند واقع شده و از تاریخی ترین روستاهای پلکانی ایران است که بین کوه‌ها محصور شده و خانه هایی از دوره صفوی را در دل خود به یادگار دارد. قبرستان این روستا با سنگ قبرهای قدیمی، شاهدی بر قدمت روستاست؛ اینجا روستایی است که آثاری از دوره ایلخانی و صفوی دارد و بسیاری معتقدند قدمت روستا خیلی بیشتر از این هاست؛ حتی برخی با استناد به نقوش برخی سنگ قبرها، قدمت سکونت در زنوزق را تا دوره میتراییسم عقب می برند.
اما ساکنان این روستا از عدم توجه مسئولان به این روستای تاریخی گلایه مند هستند، گمنامی این روستا به واسطه عدم معرفی مناسب از سوی میراث فرهنگی باعث شده است فعالیت های متمرکز برای ارتقاء وضعیت این روستا در مباحث گردشگری کم اثر باشد، در صورتی که این روستا باید به یک هدف گردشگری متمرکز در شهرستان مرند و استان آذربایجان شرقی تبدیل می شد.
**قلعه ای خفته در خاک بی توجهی
قلعه باستانی شش هزار ساله 'یالدور' مرند هم که خاک بی توجهی نهادهای مسئول را می خورد، در شرایطی که گردشگران جهانی به دنبال کشف چنین طلاهای باستانی هستند این جاذبه گردشگری در شهر مرند زیر تلی از خاک به فراموشی سپرده می شود.
تپه های باستانی فراوانی در ایران وجود دارند که تنها شمار کمی از آن ها مورد حفاری علمی قرار گرفته است، یکی از این تپه ها در محله یالدور مرند واقع شده است، برخی محققان می گویند این تپه باقی مانده یک آتشکده است.
دانش آموخته آلمان و یکی از طراحان شهرسازی، نتایج تحقیقات خود را راجع به تپه های باستانی مرند در شماره 151 فروردین 1355 (جلد 7) صفحه 72 ماهنامه دانشمند به این صورت بیان کرده است: 'این مکان شاید تنها مکانی است که به صورت یک موزه طبیعی آثار سه تمدن را در دل خود داشته باشد ولی متأسفانه اکنون به صورتی متروک و بی ارزش و بدون استفاده توریستی و علمی مانده است.
مهندس فرخ زمانی آشتیانی می نویسد: در جوار شهر مرند که به شهر نوح نیز موسوم است تپه ای قرار دارد که قدمت تمدن این منطقه را که واقعا به قدمت فرض نوح است ثابت می کند، در این تپه آثار تمدن های یخبندان 'عصر حجر پیر'، تمدن پس از آخرین دوره یخ تمدن قبل از تاریخ 'عصر حجر جوان'و تمدن برنز که پایه تاریخ ایران را تشکیل می دهند، وجود دارد و به نظر اینجانب بسیار به جاست که از سوی زمین شناسان ایرانی مورد بررسی و کاوش قرار گیرد'.
**مسجدی با بیش از 1500 سال قدمت
همچنین انتخاب تبریز به عنوان شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی، فرصتی برای گردشگران اسلامی فراهم می آورد تا از اماکن مذهبی آذربایجان نیز دیدن کنند؛ مسجد جامع مرند به عنوان یک اثر اسلامی و باستانی، امروز به حال خود رها شده، در صورتی که در بهترین نقطه شهر قرار دارد و با بهره گیری از فضای سبز و مبلمان شهری، به یکی از زیباترین نمادهای شهر و جاذبه گردشگری تبدیل می شود.
مسجد جامع مرند یک بنای تاریخی و ارزشمند است که ماجراهای زیادی در دل خود دارد، در روزگار ساسانی آتشکده معروفی بود که با سکونت ارامنه در این منطقه کلیسا شده و در قرن سوم هجری قمری با گرایش مردم به دین اسلام، به مسجد تبدیل شده است.
از جمله آثار مشهود در محیط داخلی، گنبد اصلی مسجد که مبین قدمت بیش از یک هزار و 500 ساله این بناست.
وجود صلیب شکسته های متعدد که با فواصل مشخص و منظم به صورت برجسته نگاری خودنمائی می کند؛ جا دارد موضوع قدمت بنا و ابنیه های احتمالی موجود در داخل ساختمان و محوطه تاریخی آن مورد مطالعه و کنکاش علمی قرار گیرد.
**کاروانسرای زیبای عباسی
کارونسرای 'عباسی' مرند که می تواند به یک منطقه گردشگری تبدیل شود، اما به صورت یک ساختمان و بدون فضای زیبای اطراف به حال خود رها شده است، با توجه به قرار گرفتن این کاروانسرا در شاهراه بین المللی، احداث فروشگاه صنایع دستی نیز بسیار می تواند در رونق اقتصاد گرشگری موثر باشد.
قدمت کاروانسرای شاه عباسی مرند به دوره مغول و صفویه می رسد؛ این کاروانسرا یکی از مهمترین تاسیسات بین راهی جاده ابریشم به شمار می رفت که به علت اهمیت مکانی و مبادلات وسیع کالا در قرون گذشته بر خلاف کاروانسراهای کوهستانی، دارای حیاط مرکزی وسیع و از نوع کاروانسراهای چهار ایوانی است که از سردر رفیع، گنبدخانه حیاط مرکزی به شکل هشتی، اتاق ها و ایوان های مشرف به حیاط برای اقامت کاروانیان تشکیل می شود.
این کاروانسرا به علت شرایط سخت اقلیمی دچار آسیب دیدگی هایی شده بود که در سال های اخیر توسط مرمت گران بازسازی و احیا شد، اقدامات انجام گرفته در تامین کلیه امکانات رفاهی، تبدیل کاروانسرا به یک مرکز اقامتی تفریحی به صورت سنتی و مرمت مناسب این اثر شاخص، قابل توجه و چشمگیر است.
**کلیسای هوانس مقدس
در فاصله 13 کیلومتری از مسیر تبریز به مرند، درون روستای 'سهرل' یا 'سهرقه'، کلیسای هوانس مقدس، قرار دارد که از جاذبه‌های گردشگری شهرستان مرند محسوب می شود.
این بنای تاریخی دارای قدمتی حدود 2 قرن است و در سال 1840 میلادی به همت معماران روس و فردی به نام 'سردار سامسون'، روی خرابه های کلیسای دیگری که متعلق به قرن 5 تا 6 میلادی بود، ساخته شد.
هر چند به دلیل وقوع زلزله این بنای کهن خرابی های بسیاری به خود دیده است، همچنان محکم و استوار قد برافراشته و از دیدنی‌های آذربایجان شرقی محسوب می شود.
کلیسای هوانس مقدس در پلانی مستطیلی به طولی برابر با 18 متر و عرضی متغیر از 5 متر و نیم تا 7 متر و نیم ساخته شده و تنها کلیسای مرند است؛ محل اقامت اسقف اعظم، مدرسه و مکانی برای روشن کردن شمع و عود از بخش های این بنای مذهبی و تاریخی است.
داخل کلیسا نیز به سه بخش تقسیم شده است که هر کدام دارای یک گنبد مجزا است، برج ناقوس خانه، گنبد رگ هرمی با روکش شیروانی از دیگر بخش‌های این کلیسای تاریخی است.
**ثروت هایی برای رشد اقتصاد گردشگری
شهر مرند دارای ثروت های بالقوه ای است؛ نژاد طیور مرغ مرندی جزء چند نژاد برتر دنیا در فرهنگ لغات جهانی به ثبت رسیده است؛ سیب زنوز، زعفران بناب، پسته یامچی، فرش باروج، سبد بافی دیزج حسین بیگ و کشکسرای، انار کردشت و جلفا و بسیاری محصولات دیگر از جمله باغ های زردآلو و قیصی، گردو، بادام، انگور از ظرفیت های منحصر به فرد کشاورزی مرند است.
با در نظر گرفتن اینکه تنها یکی از این مزیت های بالقوه عامل مهمی در رشد و توسعه منطقه ای به شمار می رود، سوال اینجاست که چرا از این ثروت های بی نظیر، در جهت رشد اقتصادی و گردشگری بهره نمی بریم؛ سهم مرند از رخداد بین المللی تبریز 2018 چیست؟
شهرستان مرند با 250 هزار نفر جمعیت در 70 کیلومتری شمال غرب تبریز واقع است.
تنظیم: نعمت مرادپور**انتشار: عزیزی راد
6132/518
کپی شد
