به گزارش ایرنا، تبریز که تا یک سده قبل عنوان «دارالسلطنه» را یدک می کشید و عمارات و بناهای زیبا، خانه باغ های دو سه هزار متری و تفرجگاه ها و باغ های سرسبزش شهره عام و خاص بود، در سه دهه گذشته با موج ویرانگر «ساخت و سازهای بتونی» مواجه شد که علاوه بر نابودی میراث صدها ساله آن، زندگی را به دامنه های سست بنیان و استوار بر گسل های زمین لرزه خیز ارتفاعات «عینالی» در شمال کشاند.
پس از پایان هشت سال دفاع مقدس و همزمان با آغاز «سازندگی»، تخریب و قطعه قطعه کردن واحدهای مسکونی قدیمی و فراخ تبریزیان از یک سو و رشدقارچ گونه شهرک های رشدیه، باغمیشه، ولی امر، نصر، مرزداران، نیاوران در مناطق واقع بر روی گسل و زلزله خیز از سوی دیگر به عنوان پدیده های شهرسازی بی قواره و ناهمخوان با معماری ایرانی- اسلامی رخ نمود.
همزمان با این وضعیت، حاشیه نشینی در پای اراضی سست و گسلی ارتفاعات عینالی نیز محلاتی مانند یوسف آباد، احمد آباد، خلیل آباد، ایده لو، اسماعیل بقال و لوطی ابراهیم، طرلان دره سی را به شکل خزنده و تدریجی بلعید تا برسد به امروز که برخی از کوچ های این محلات بیش از ۱۰۰ پله می خورند.
هر چند در آن زمان رسانه ها و شهرسازان بارها درباره خطرات ساخت و ساز بر روی گسل تبریز هشدار دادند، اما به دلیل فضای خاص حاکم بر جامعه، صدای آنان شنیده نشد و هر سال بر تعداد شهرک های مدرن بلندمرتبه آرمیده در دامنه های گسلی «عینالی» افزوده شد تا امروز تهدید حیات افزون بر ۴۰۰ هزار نفر ساکن در این مناطق، به دغدغه ای جدی برای مردم و مسوولان تبدیل شود.
در تبیین شدت تهدید زمین لرزه در تبریز اشاره به این نکته نیز خالی از لطف نیست که بر اساس کتاب «زلزله های تبریز، تالیف یحیی ذکاء، این کهن شهر در طول تاریخ پر فراز و نشسیب خود ۲۰ زمین لرزه مهیب و ویرانگر را تجربه کرده است که در اغلب آنان شهر به طور کامل تخریب و ویران و از نو ساخته شده است.
از سوی دیگر کارشناسان هشدار می دهند که چرخه زمانی وقوع زمین لرزه در تبریز ۲۳۰ تا ۲۵۰ سال بوده و با توجه به اینکه آخرین زمین لرزه ویرانگر نیز به سال ۱۱۹۳ قمری/ ۱۱۵۲ شمسی و در زمان حکمرانی نجفقلی خان دنبلی در این کهن شهر رخ داده است، اتخاذ تدابیر و تصمیم های کارشناسی و عملگرایانه در ارتباط با مقوله زمین لرزه جدیت بیشتری می طلبد.
اراضی مناسب برای ساخت و ساز کاربری غیرمسکونی یافته اند
نائب رییس شورای اسلامی تبریز گفت: بهترین مکان های این شهر در سالیان گذشته به کاربری های غیرمسکونی تبدیل شده و در مکان های نامناسب کلی ساختمان و تاسیسات ایجاد شده است.
سونیا اندیش، افزود: به عنوان مسوولان شهری باید راه حل های اساسی برای گسل تبریز ترتیب اتخاذ و به این حوزه توجه بیشتری شود.
سعید نیکوخصلت، دیگر عضو شورای اسلامی تبریز نیز گفت: گسل تبریز در حال فعال شدن بوده و در تبریز زمین لرزه کمتر از ۶.۸ ریشتری رخ نخواهد داد و باید برای این موضوع اقداماتی انجام داد.
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای تبریز نیز با بیان اینکه توسعه این شهر به سمت گسل است، گفت: با توجه به اینکه میزان آمادگی و تاب آوری این شهر کم است، باید جهت های توسعه آن تغییر یابد.
فریدون بابایی اقدم، با اشاره به گزارش سازمان زمین شناسی شمالغرب کشور در خصوص وضعیت گسل تبریز افزود: این گزارش تکان دهنده و لازم است تا مسوولان شهری و استانی به این موضوع مهم توجه کنند.
وی با تاکید بر اینکه وضعیت گسل تبریز باید یک تلنگر برای مسئولان شهری و استانی باشد، اظهار داشت: محل سکونت شهروندان باید به مناطق ایمن شهر تغییر یابد و مقرر شده در جلد دوم طرح جامع تبریز، تجزیه و تحلیل هایی در این زمینه ارائه شود.
غلامحسین مسعودی ریحان، دیگر عضو شورای اسلامی تبریز نیز گفت: شهروندان ساکن در این شهر به خوبی از خط گسل تبریز مطلع هستند و توجه به این موضوع یک مطالبه شهروندی است.
وی اظهار داشت: برای موضوع گسل باید سیاست گذاری های کلان ارائه شود.
محمدباقر بهشتی، عضو دیگر شورای اسلامی تبریز نیز گفت: در سال ۱۳۵۵ گفته شده بود که گسل تبریز به طرف جنوب گسترش می یابد و بنابراین مدیرانی که تبریز را به سمت گسل گسترش داده اند به شهر خیانت کرده اند.
این عضو شورای اسلامی تبریز با اشاره به خطرات گسل تبریز برای شهروندان، گفت: هر فرد تبریزی از محل گسل تبریز مطلع است و می داند که مناطقی مانند باغمیشه، مرزداران، رشدیه و کوی نصر بر روی گسل واقع شده است.
بهشتی با اشاره به لزوم انتقال محل سکونت شهروندان به سمت مناطق ایمن شهر، افزود: به عنوان مثال وادی رحمت در محلی واقع شده که روی گسل نیست و از لحاظ زلزله امن است، اما آنجا را به عنوان محل دفن در نظر گرفته اند و منطقه ای که روی گسل است برای سکونت شهروندان اختصاص یافته است.
وی یادآوری کرد: ما به عنوان نمایندگان مردم در شورای شهر باید گزارش گسل تبریز را مستند کنیم و شهر را به سمت شهر ایمن پیش ببریم و شهرداری تبریز باید مجوز برای احداث ساختمان در محل هایی که روی گسل واقع شده است، صادر نکند.
نمایی از شهرک های «رشدیه» و «باغمیشه» در دامنه‌های زلزله خیز ارتفاعات عینالی در تبریز
چه کسی مسوول است؟
هر چند حالا چند دهه از آغاز ساخت و ساز در مناطق واقع بر روی گسل تبریز می گذرد و جابجایی این تعداد شهروند از آنجا امری دشوار است، اما مردم از خود سوال می کنند که مسوولیت هر گونه خطر ناشی از زمین لرزه احتمالی برای شهروندان بر عهده کیست.
آنان با اشاره به جار و جنجال رسانه ای گاهگاهی مسوولان امر می گویند که نهادهای مسوول در این زمینه بیشتر فرافکنی می کنند و هر کس به دنبال این است که دیگری را مقصر جلوه دهد، در حالی که به قول قدیمی ها «جلوی ضرر را از هر کجا بگیری، منفعت است» و اکنون باید به جای دعواهای زرگری، گام های عملی برای جلوگیری از ساخت و ساز در مناطق زلزله خیز برداشته شود.
یکی از شهروندان تبریزی ساکن شهرک رشدیه به خبرنگار ایرنا در این باره گفت: داستان ایجاد و توسعه شهرک های دامنه ارتفاعات «عینالی» مال امروز و دیروز نیست و دنبال مقصر گشتن و اظهارات شعاری در این ارتباط نیز دردی از مردم را درمان نمی کند.
علی دانایی افزود: وظیفه مدیران استانی و شهری در مقطع فعلی این است که اولا" از همین امروز جلوی هر گونه ساخت و ساز بیشتر بر روی گسل تبریز را بگیرند، دوم اینکه برای کاستن از شدت و دامنه خطرات ناشی از وقوع هر گونه زمین لرزه احتمالی در این مناطق برنامه ریزی داشته باشند.
یک شهر وند دیگر ساکن شهرک رشدیه که آپارتمان محل زندگی اش کمتر از ۲۰ متر از کوه فاصله دارد، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: بدبختی اینجاست که ارزش منطقه ای شهرک های احداثی در دامنه زلزله خیز ارتفاعات عینالی به ویژه شهر ک رشدیه بالاست و همین امر نیز در سه دهه اخیر زمینه ساز ایجاد شهرک های تازه در امتداد این شهرک شده است.
فاطمه حسن پور اضافه کرد: هر چند مسوولان هر از چند گاهی درباره خطرات زمین لرزه در مناطق هشدار می دهند، اما به نظر می رسد که خود آنان باور چندانی به گفته هایشان ندارند، زیرا همین حالا نیز یک قطعه زمین ۱۰ هکتاری را در بالادست رشدیه به اسم ایجاد مجتمع تفریحی و رفاهی هموار می کنند، اما مطمئن هستم که هدف اصلی مالکان این طرح استفاده از ارزش بالای منطقه ای زمین برای احداث واحدهای مسکونی است.
مالک یکی از بنگاه های معاملاتی املاک منطقه رشدیه نیز در پیگیری خبرنگار ایرنا برای اطلاع از چند و چون هموار کردن یک قطعه زمین در ارتفاعات عینالی در این منطقه، آن را تایید کرد و در پاسخ به این سوال که هیات مدیره شرکت شهرک رشدیه چه کسی یا کسانی است، خنده ای سر داد و گفت: نمی توانی پیدا کنی. آنها جمع بزرگی هستند که بیشترشان در تهران هستند و دسترسی به آنان دشوار است.
وی که نخواست نامش در خبر برده شود، ادامه داد: شما چرا دنبال اعضای هیات مدیره شرکت شهرک رشدیه یا شهرک های دیگر می گرد. مگر مجوز ساخت و ساز در این شهر را شهرداری، شورا شهر و مسکن و شهرسازی نمی دهند، برو سراغ همان ها و یقه آنها را بگیر.
