به گزارش دوشنبه ایرنا، دکتر سیروس برادران شکوهی در نشست اعضای خانه توسعه آذربایجان افزود: تبریز 150 سال در دوره قاجاریه ولیعهد نشین بوده، اما اگر اکنون در این شهر بگردیم کمتر آثاری از آن دوره دیده می‌شود و این نشان می‌دهد این شهر تا چه حد سیر قهقرایی طی کرده و این مهم باید مورد توجه مسئولان باشد.
وی با اشاره به اینکه تبریز از زمان سفر مارکوپولو به لحاظ داشتن باغ‌ها شهره آفاق بوده است به معرفی «باغ صفا»ی تبریز پرداخت و گفت:«اوزون حسن»و«سلطان یعقوب»آق‌قویونلو، باغ‌های«هشت‌بهشت» و«عشرت‌آباد» را احداث نمودند و سلسله‌های بعدی و بزرگان و اعیان شهر، ده‌ها باغ بزرگ و کوچک نیز بر باغ‌های موجود افزودند تا زمان قاجاریه که عباس میرزا، نایب‌السلطنه در باغ«عشرت‌آباد»«باغ شمال» عماراتی نو انداخت و«باغ صفا»را در دامنه کوه سرخاب بر باغ های موجود افزود.
وی بابیان ویژگی های خاص باغ صفای تبریز گفت: باغ صفا چنانکه از نامش پیداست، در دامنه کوه عون بن علی و شمال سرخاب تفرجگاه کوی و شهر ساخته شد و به سبب برخورداری از قنوات«حسن پادشاه»و«شاه چلبی»و«خواجه علی بیگ»و باغ‌های «توتستان»،«باغ پسته»و«زردآلو»و باغ بزرگ و «جوان»که همه به نام «صفا باغی»خوانده می‌شدند، به آن برتری خاصی بخشید،چنانکه نادر میرزا در مورد این باغ می‌نویسد: "چون آنجایی به جهان کمتر بود".
دکتر برادران شکوهی بابیان اینکه وجود باغ با تصویری دل‌انگیز از زندگانی و خرمی در تابستانه‌ای گرم و صحرایی و کم آب تبریز، نویدی از آب خنکای باد، و سایه‌سار شاخ و برگ درختانی که در برابر نور خیره‌کننده و درخشان خورشید آسودن از گرمای سوزان را بر راهیان سخت‌کوش ارزانی می‌دارد، بود، افزود: باغ در شهر تبریز همچون قطعه صدف سبزرنگی است که در دل دشت قرار گرفته و در آن زندگی و تلاش جاری است.
وی افزود: «باغ صفا» در محلی از تبریز احداث شد که بقعه عون بن علی در شمال آن و مجموعه سید حمزه در جنوبش که مجموعه نفیسی از مساجد،مقابر و حجرات و مدفن بزرگان است، قرار دارند؛ به برکت همین عتبات عالیات و اولیای عظام و عرفا بود که موقعیت طبیعی استثنایی محل باغ صفا، دیدارکنندگان را مات و مبهوت می‌ساخت و به‌حق این قسمت تفرجگاه تبریز نیز به شمار می‌رفت و در بهترین نقطه محل که مشرف‌به شهر و دشت بود، احداث‌شده بود.
پژوهشگر تاریخ آذربایجان با یادآوری اینکه تبریز یکی از مشهورترین شهرهای ایران بوده که بارها از حیث آبادانی و شکوه، سرآمد شهرهای زمان خود گشته و در آن باغ های مشهور و بزرگی وجود داشته است، به برخی دیگر از ویژگی های باغ صفا از جمله قنات های آن و نیز وجه‌تسمیه آن پرداخت و گفت: وجه‌تسمیه باغ صفا معلوم نیست، شاید خواست نایب‌السلطنه این بود که باغی همنام باغ صفای مدینه منوره احداث کرده و شاید هم نام‌یافته از منظر طبیعی و اشرافی که بر شهر داشت و واقعاً باصفا بود و نیز ایرانی بدون آب جاری صفا نمی‌تواند بکند با احداث قنات شاه جلبی و باوجود جویبارها و حوض‌ها نامی که بر ذهن شعرا و ادبا خطور می‌کرد، جز صفا نبوده است.
وی با تشریح موقعیت جغرافیایی باغ صفای تبریز گفت: حد شمالی بازارچه سیلاب در منتهی الیِ شرق خیابان سرباز شهید و جنوب قبرستان حسینیه (بوستان شقایق) کنونی حدود 200 سال پیش ضلع شرقی و جنوبی باغ بود که اراضی ضلع شمالی آن در آن سال‌ها لم‌یزرع و باز و منتهی به دامنه کوه بود؛ گورستان حسینیه و باغ امیرالوزرا از مستحدثات بعدی است چنانکه در نقشه سال 1298 دارالسلطنه، نشانی از آن نیست و گورستان حسینیه حدود 120 سل پیش باغی با درختان کم و قسمت‌های شمالی آن لم‌یزرع و رها شده بود تا اینکه مردم بنا به نیاز قسمتی از این باغ را تبدیل به قبرستان کرده‌اند.
دکتر برادران شکوهی یادآوری کرد:در سال 74 این مکان از سوی شهرداری به بوستان شقایق تبدیل‌شده و امروز گلگشت مردم محلات دور و نزدیک خود است و از مقابر اکابر و اعاظم سرخاب و سیلاب جز آرامگاه میرعلی آقا سیلابی، نشانی بر جای نیست؛ البته درگذشته نه‌چندان دور مقابر بزرگان دیگری از جمله میرزاعلی اکبر خان متخلص به مشکوه و مشهور به وقایعی و شخصیت های دیگر همه در گورستان صفا مدفون بودند.
وی با تأکید بر اینکه درگذشته در تبریز همه اقدامات از روی برنامه بود، گفت: حتی گورستان‌ها نیز در تبریز مشخص و با برنامه‌ریزی ساخته‌شده بود و مانند وادی رحمت کنونی تبریز همه‌چیز به هم قاتی نشده بود.
دکتر برادران شکوهی بر لزوم توجه جدی مسئولان به حفظ گذشته تبریز تاکید کرد و افزود: باغ صفا قریب به 70 سال از آغاز آبادان بود تا براثر زلزله‌ها و بی‌توجهی‌ها عمارتش فرو ریخت و 70 سال دیگر باغش گرفتار خزان روزگار شد؛ حدود سال‌های1330 شمسی به تدریج زمینش برخلاف ضوابط، تقطیع و تفکیک شد و دیری نپائید قسمتی از خیابان سرباز شهید ، کوچه و گذر صفا باغی و قسمتی از باغ حسینیه جایگزین باغ گردید تا جایی که امروز جز نام و خاطره‌ای از آن باقی نمانده است.
518
