بسم‏اللّه‏ الرحمن الرحیم

توطئه برای اغفال ملتهای جهان سوم

توجه به این نکته و تذکر اولاً لازم است. ملتی که بخواهد سر پای خود بایستد و ادارۀ کشور خودش را خودش بکند، لازم است که اول بیدار بشود. در سیر الی اللّه‏ هم اهل معرفت گفته‏اند که یَقْظه ـ بیداری ـ اوّل منزل است.[1]در طول تاریخ، در این سده‏های آخر، کوشش شده است که ملتهای جهان سوم خواب باشند، غافل باشند و توجهشان به شخصیت خودشان نباشد. و شخصیت خودشان را اصلاً وابسته به غیر بدانند. این قضیه از سالهای بسیار طولانی بوده است، و هی دائماً رشد کرده است تا این اواخر به رشد تمام رسیده بود. من یک قصه شنیدم که مال شاید صد سال پیش از این باشد. صد و بیشتر از صد سال از شیخ ما مرحوم آیت‏اللّه‏ حائری[2]ـ رحمة‏اللّه‏ ـ نقل شد که من بچه بودم. فرموده بودند من بچه بودم در یزد، و تازه این لامپها را لامپاهایی که آن وقتها بود آورده بودند و یک جلسه‏ای درست کرده بودند. مردم جمع شده بودند آنجا و این لامپها را گذاشته بودند. یک پله‏هایی درست کرده بودند و این لامپها را گذاشته بودند آنجا؛ آن

بالا. مردم تازه می‏دیدند او را. چراغشان قبلاً چراغهای غیر از آن ترتیب بوده، و یک نفر فرنگی هم آنجا بود. این هر چند دقیقه یا چند وقت یک دفعه از این پله‏ها می‏رفت بالا و آن ماشۀ لامپها را حرکت می‏داد. این یک قدری نورش می‏رفت بالا، مردم صلوات می‏فرستادند. بعد می‏آمد پایین یک قدری می‏ماند و مردم مشغول تماشا بودند، دوباره می‏رفت بالا آن را می‏کشید پایین، مردم باز تظاهر می‏کردند. این از آن وقتها مطرح بوده است که ما حتی نمی‏توانیم پیچ یک چراغ را بالا ببریم. این باید فرنگی این کار را بکند. باید از خارج فرنگیها بیایند و دستشان را این‏طور کنند تا این ماشۀ چراغ، فتیله را بالا ببرد و بعد هم اینطور کنند تا پایین بیاورد. کم‏کم در همۀ طبقات این انگیزه رشد کرد. من عکس مجسمۀ آتاتورک[3]را در ترکیه ـ آن وقت که تبعید بودم به آنجا ـ دیدم که مجسمۀ او رو به غرب بود و دستش را بالا کرده بود. و آنجا به من گفتند که این علامت این است که ما هرچه باید انجام بدهیم باید از غرب باشد. باصطلاح، آتاتورک یک مرد مثلاً روشنی، یک مرد کذایی بوده. و در کشور ما هم بعضی از روشنفکرها[4]ـ به اصطلاح ـ گفته بودند که ما باید از سر تا قدم اروپایی و انگلیسی باشیم تا بتوانیم ادامۀ حیات بدهیم. ما تا نفهمیم که خودمان هم یک شخصیتی داریم، مسلمانها هم یک گروهی هستند و شخصیتی دارند و می‏توانند خودشان هم کار انجام بدهند، تا نخواهیم یک کاری را، نمی‏توانیم و تا بیدار نشویم، نمی‏خواهیم.

ما را در غفلت و در خواب نگه داشتند که ما هیچ یک از امور صنعتی را قادر بر تحققش نیستیم. ملت ما فقط لُولِهِنْگ[5]می‏تواند بسازد. کار دیگر از او نمی‏آید. باور کرده بود این ملت بیچاره روی تبلیغاتی که قدرتهای پیشرفته و بزرگی کرده بودند. و تبلیغات داخلی که وابستگان به آن قدرتها کرده بودند به اینکه ما باید همه‏چیزمان از

خارج باشد. و ما باورمان آمده بود یا بسیاری از ما، که غرب یک نژاد برتر است. همان طور که هیتلر این معنا را از قراری که شنیدم می‏گفته است که آلمان یک نژاد برتر است، و بعضی از نویسنده‏های ما نوشته بودند که عَمَله‏ای که در آلمان هست و بیلش را دستش گرفته و لب خیابان ایستاده که برود کار بکند، آن آدم چشم آبی را عقیدۀ بسیاری هست به اینکه برای ادارۀ مملکت مثلاً امثال ما از اشخاصی که در این مملکت هستند بهتر و بالاتر می‏تواند عمل بکند. این طرز فکر، ما را آن طور عقب نشانده بود که اعتقادمان این بود که اصلاً از ما کاری ساخته نیست. ارتش ما اگر بخواهد ارتش بشود مستشار لازم دارد. از امریکا یا از اروپا باید مستشارانی بیایند تا ارتش ما را بتوانند سر و سامان بدهند. ما راجع به صنایع اصلاً نباید صحبتش را بکنیم. ما یک ملت لولهنگ‏ساز هستیم. ما نسبت به صنایع اصلاً نباید صحبت بکنیم. این صنایع دربست به عهده اروپاییها و امریکاییهاست.

لزوم بیداری جهان سوم از خواب غفلت

ما تا بیدار نشویم از این خواب و تا توجه به این نکنیم که ما هم انسان هستیم، و ما هم شخصیت داریم و ما هم ملتهای بزرگ هستیم، ما هم، مسلمین هم یک میلیارد تقریباً جمعیت با همۀ وسایل دارند، تا این معنا را ما باورمان نیاید، نمی‏رویم دنبال کار. یک جمعیتی اگر نشستند و دستشان را دراز کردند پیش یک جمعیتهای دیگر که بده به ما، تمام همّشان این بود که هر چه می‏خواهد از خارج بیایند و بدهند به شما و ذخایر شما را از اینجا ببرند در اِزای آن چیزی که می‏دهند، این ملت اگر یک میلیون سال هم زندگی بکند همان حال اوّل است، تنبل بار می‏آید، بی‏اراده بار می‏آید. این تبلیغات دامنه‏داری که کردند و حالا هم باز می‏کنند به گوش شما نباید برود. شما باید بیدار بشوید و از این خوابی که بیشتر از چندصد سال به ما تزریق کردند و ما را خواب کردند. اول قدم این است که ما بیدار بشویم. بفهمیم که ما هم از جنس بشر هستیم و ممالک دیگر و رژیمهای دیگر و نژادهای دیگر برتر نیستند از ما. منتها آنها با تبلیغاتشان ما را جوری کردند که همیشه دستمان طرف غرب یا طرف شرق دراز باشد و هرچه می‏خواهیم از آنجا برای ما

بیاید. اگر ما بیدار بشویم که ما هم موجودی هستیم مثل سایر موجودات و ما هم انسانی هستیم مثل سایر انسانها و نژاد ما هم نژادی هست مثل سایر نژادها، اگر این معنا را ما توجه به آن بکنیم و بفهمیم که ما باید خودمان برای خودمان وسایل زندگی را فراهم کنیم، خودمان برای خودمان کار بکنیم، اگر دستمان را از شرق و غرب کوتاه کنیم و خودمان مشغول فعالیت بشویم، یاد بگیریم لکن بعد از یاد گرفتن خودمان کار بکنیم، نرویم سراغ اینکه بنشینیم تا حتی یکی گلیمی هم که می‏خواهیم، یک پتویی هم که می‏خواهیم از آنجا بیاورند، یک تفنگی هم که می‏خواهیم از آنجا بیاورند، اگر ما به این معنا توجه کنیم و بیدار بشویم، دنبال بیداری، اراده پیش می‏آید که ما بخواهیم که خودمان وسایل اجتماعی خودمان را فراهم کنیم با کوشش خودمان.

باید کارهای خودمان را انجام بدهیم. مدتی می‏گذرد و ما خودمان صنعتگر خواهیم شد. آنهایی که این صنعتهای بزرگ را درست کردند، آنها هم انسانهای یک سر و دو گوشی هستند که مثل سایر انسانهایند منتها قبل از ما بیدار شدند و ما را خواب کردند. قبل از اینکه ما بیدار بشویم آنها بیدار شدند. و همّ خودشان را صرف این کردند که با ایادی خودشان مستقیماً یا به غیر مستقیم ما را غافل کنند. ما را خواب کنند و به ما تزریق کنند به اینکه شما نمی‏توانید. حتی تزریق کنند که شما نمی‏توانید حکومت کنید. شما نمی‏توانید یک حکومت صحیح داشته باشید. شما نمی‏توانید یک نظام صحیح داشته باشید. شما نمی‏توانید یک صنعتی داشته باشید. اگر ما از این خواب بیدار نشویم، هر چه فریاد بزنیم فایده ندارد. شعارها فایده ندارد. آن شعاری فایده دارد که از روی علم باشد و توجه. البته در یک انقلابی و در یک نهضتی اوّلش شعارهاست که این نهضت را به پیش می‏برد. و اگر آن شعارها نباشد، انقلاب نمی‏تواند پیش ببرد، لکن بعد از اینکه انقلاب پیروز شد باید عمل کرد.

باید توجه کرد به اینکه ما نباید همیشه دستمان دراز باشد. یک دستمان طرف غرب دراز باشد، یک دستمان طرف شرق دراز باشد. تا این دو دست ما طرف شرق و غرب دراز است ما وابسته هستیم. ما که می‏خواهیم وابسته نباشیم باید اول بیدار بشویم به اینکه

ما خودمان هم شخصیت داریم. ما می‏توانیم کار انجام بدهیم.

تلاش همگانی برای قطع وابستگی

شما دیدید که قبل از اینکه این نهضت حاصل بشود و انقلاب، کم شخصی بود، کم کسی بود که احتمال این را حتی بدهد که می‏شود برای قدرتهای بزرگ غلبه کرد. آن هم یک ملتی که همه چیزش وابسته بوده و همه چیزش از آنجا آمده و چیزی ندارد. این یک مسئله‏ای بود که باور کسی نمی‏آمد. لکن شما دیدید که وقتی اراده کردید، ملت اراده کرد، دنبالش شد. وقتی ملت بیدار شد که نباید این ابرقدرتها در اینجا حکومت کنند و نباید وابستگان آنها در اینجا حکومت کنند، با اینکه کمال قدرت را آنها آن وقت داشتند در عین حال همین سرو پا برهنه‏های بازار و کوچه و دانشگاه و جاهای دیگر قیام کردند و با وحدت کلمه و با بیداری، دشمن را از صحنه بیرون کردند. اگر ملت ما در این طول مدّت این بیست، سی‏سال، از بیست سال به این طرف باز همان بودند که از پاسبان می‏ترسیدند، اگر یک وقتی می‏خواستند به کلانتری بروند خوفشان بود که بروند، از اسم شاه کذا می‏ترسیدند، اگر اینها همانها بودند، نمی‏توانستد قیام کنند و این واقعه را، این واقعۀ اعجازآمیز را به وجود بیاورند. اوّل بیدار شدند. با نطق ناطقین، نویسندگان، بیدار شدند. یعنی نویسندگان متعهد. بعد که بیدار شدند اراده کردند. خواستند. دنبال اراده و خواست قیام حاصل شد. و دیدید که چیزی که ملت خواست متحقق می‏شود. ملت ما خواست که نظام جائر سلطنتی نباشد و به جای او یک نظام انسانی ـ اسلامی باشد. این را خواست و این شد. البته نمی‏گویم که الآن ما یک نظام اسلامی تمام عیار داریم. لکن این را می‏گویم که آن نظام جائر که همه چیز ما را به دیگران فروخت و از بین برد، آن رفت از بین. و دست آن ابرقدرتها کوتاه شد از مملکت. و ما الآن در اوّل قدم هستیم. و باید کوشش کنیم، همۀ ملت کوشش کنند، همۀ ملت کوشش کنند، هر کس در هر جا که هست کوشش کند. و کوشش این باشد که ما باید وابسته نباشیم. اگر دهقانهای ما در صحراها و در هر کجا که هستند این معنا را بفهمند که کوشش باید کرد تا وابسته نبود، و هر کس وابسته است اسیر است و ممکن است که اسارتش زیادتر بشود. اگر آنها در بیابانها این

معنا را احساس کنند، اراده می‏کنند که وابسته نباشند، و اراده می‏کنند که ارزاق خود مملکت را خودشان تهیه کنند. و اگر در کارخانه‏های ما این معنا را متنبّه بشوند که ما باید وابسته نباشیم و ما باید خودمان برای خودمان کار انجام بدهیم، آنها کوشش می‏کنند که کارخانه‏ها را بهتر راه ببرند. و اشخاصی که مغز تفکر صنعتی دارند این مغزها را به کار می‏اندازند. و بعد از اینکه فهمیدند که باید برای خودمان کار بکنیم و باید صنعت را هم ـ چه صنعت بزرگ، چه صنعت کوچک را ـ خودمان باید درست بکنیم، این مبدأ عمل می‏شود که بعد از آن بیداری و این اراده راه بیفتند، و مشغول بشوند و تفکر کنند و مغزها را به کار بیندازند و کار خودشان را خودشان انجام بدهند.

ضرورت امیدوار بودن ملت

شما متوقع نباشید که همین امروز بتوانید طیّاره درست کنید. میگ درست کنید. البته الآن نمی‏شود، اما مأیوس نباشید از اینکه می‏توانیم درست کنیم. باید بیدار بشوید، بروید دنبال اینکه آن صنایع پیشرفته را خودتان درست بکنید. وقتی این فکر در یک ملتی پیدا شد و این اراده در یک ملتی پیدا شد، کوشش می‏کند و دنبال کوشش این مطلب حاصل می‏شود. یأس از جنود ابلیس است، یعنی شیطانها انسان را به یأس وامی‏دارند. همین ابلیس‏هایی که می‏بینید در طول تاریخ ملتهای ضعیف را مأیوس کرده‏اند. همینهایی که به ملتهای ضعیف تزریق کردند که ما هیچ نمی‏دانیم و هیچ نمی‏توانیم. همینهایی که به ملتهای ضعیف به واسطۀ وابستگیشان به خارج گفتند که ما باید غربی باشیم. ما ارتشمان هم باید از غرب برایش یک کسی بیاید. کارخانه‏هایمان هم باید از غرب بیاید راهش بیندازد. ما باید این جنود ابلیس را کنار بزنیم. و امید، که از جنوداللّه‏ است در خودمان زنده بکنیم. به خودمان امیدوار باشیم. تکیه به ارادۀ خودمان بکنیم. تبع اراده دیگران نباشیم. لکن همه با هم مجتمعاً این اراده را بکنیم تا کار انجام بگیرد. آنهایی که در ارتش هستند، در قوای مسلّح هستند، با هم هماهنگ باشند، و با هم بخواهند که ارتششان قوی باشد، و ارتششان قوای مسلّحه‏شان را خودشان اداره کنند. و می‏توانند و می‏بینید که توانستند و

می‏توانند. و آنهایی که در کارخانه‏ها هستند و در کارگاهها هستند و در امور صنعتی هستند، خودشان بگویند ما خودمان می‏کنیم و می‏توانیم.

امید در خودتان ایجاد کنید. نویسنده‏های ما، گویندگان ما همه‏شان دنبال این باشند که به این ملت امید بدهند. مأیوس نکنند ملت را. بگویند توانا هستیم. نگویند ناتوان هستیم. بگویند خودمان می‏توانیم و واقع همین طور است، می‏توانیم. اراده باید بکنیم. نویسنده‏های ما بهترین خدمتشان امروز این است که این ملتی که ایستاده در مقابل شرق و غرب و نمی‏خواهد تحت نظام شرق یا نظام غرب باشد، امید به آنها بدهند که می‏توانید تا آخر وابسته به شرق و غرب نباشید. اگر این نویسنده‏ها، این گوینده‏ها به جای اینکه به هم اشکالتراشی بکنند، به جای اینکه به جان هم بریزند، با هم امید در ملت ایجاد کنند. اطمینان در ملت ایجاد کنند. استقلال روحی در ملت ایجاد کنند. اگر این خدمت را این رسانه‏های گروهی، این مطبوعات، این نویسندگان، این گویندگان ، این اطمینان را در ملت ایجاد کنند ما تا آخر پیروز هستیم. و حیف است که یک ملتی که ایستاده و خون جوانان خودش را داده و همه چیزش را فدای اسلام و استقلال کشورش کرده ماها که گوینده هستیم، نویسنده هستیم، آنهایی که در مطبوعات چیز می‏نویسند، در رادیو و تلویزیون صحبت می‏کنند، حیف است که اینها توجه به این معنا نداشته باشند که باید این ملت را امیدوار کرد، و باید مطمئن کرد ملت را.

اطمینان داشته باشید که اگر بخواهید می‏شود. و اگر بیدار بشوید می‏خواهید. شما بیدار بشوید و بفهمید این معنا را که نژاد ژِرْمَن از نژاد آریا بالاتر نیست. و غربیها از ما بالاتر نیستند، زودتر کار راه انداختند. مشغول بشوید و کار را انجام بدهید. ژاپن همین معنا را مبتلا بود و بعد بیدار شد و اراده کرد و شد یک مملکت صنعتی که الآن صنعت او مقابله می‏کند با امریکا. هندوستان بیدار شد با اینکه از همین نژادهایی بود که غیر عربی بودند و غیر آلمانی و غیر ژرمنی بودند که آنها می‏گفتند اینها اَبَر هستند و اینها نمی‏توانند، وقتی ملتشان خواست شد، شما هم بخواهید می‏شود. خواستید که سلطنت جائر پهلوی نباشد و شد و از بین رفت. خواستید که قدرتهای دیگر بر شما و بر ذخایر شما سلطه نداشته باشند،

همین طور شد و الآن سلطه ندارند.

لزوم پرهیز از تضعیف مسئولین

بخواهید که خودتان اداره کنید مملکت خودتان را، بخواهید که کمک کنید به دولتها؛ تضعیف نکنید دولت را. تضعیف نکنید اشخاصی که خدمتگزار هستند. تمام این اشخاصی که الآن مشغول کار هستند اینها خدمت به شما و ملت ما می‏کنند. در صدد نباشید که این گروه، آن گروه را عقب بزند و آن گروه، این گروه را. هم در صدد این معنا باشید که با هم این کشور را اداره کنید و این مردم را بیدار کنید. من طرفدار تمام قشرهایی هستم که به این کشور خدمت دارند می‏کنند. متأثرم از اینکه اشخاصی که دارند به این مملکت خدمت می‏کنند، دستهایی که می‏خواهد این کشور را باز به عقب بزنند، اینها را روبروی هم قرار داده است، و هرکدام به دیگری اشکال می‏کنند. به جای اشکال هر دو با هم عزمتان را جزم کنید که این ملت را به جلو ببرید. این ملت را بیدار کنید. ارتش را تقویت کنید. دادگاهها را تقویت بکنید. البته اصلاح هم باید بشود. اشخاصی که در رأس دادگاهها هستند تقویت کنید. تا آنها بتوانند کارهای خودشان را انجام بدهند. اشخاصی که در رأس ارتش و قوای مسلّحۀ دیگر هستند تأیید کنید تا آنها بتوانند ارتش را اداره کنند. تا بتوانند قوای مسلّحه کارهایی که بر آنها محوّل است بخوبی انجام بدهند. مجلس را که در رأس همۀ امور است تقویت کنید. و دنبال این باشید که یک مجلس قوی قانونگذاری داشته باشیم تا بتوانند مملکت را به راه راست ببرند.

من با همۀ این گروهها هیچ، با هیچ یک از اینها قوم و خویشی ندارم. ولی با همۀ این گروهها موافقم مادامی که در پست‏های خودشان رفتار خوب دارند. شما بدانید که در بین این ملت ما الآن اشخاصی هستند گروهکهایی هستند که می‏خواهند یکی یکی اینهایی که مشغول خدمت به این مملکت هستند از نظر مردم بیندازند و آنها را از ملت جدا کنند. باید توجه داشته باشید که اینها که آمدند و مطلبی را گفتند مُچِشان را بگیرید که این آقایی که تو می‏گویی فلان است، دلیلت چه است؟ ببینید چه خواهد گفت. آن کسی که مثلاً در

ارتش است، فرمانده ارتش است اگر گفتند فلان کار را کرده مُچش را بگیرید که دلیل شما بر این مطلب چه است؟ آن که در رأس دادگاهها هست اگر به او اشکال کردند مچشان را بگیرید بگویید دلیلت بر این مطلب چه است؟ آن وقت خواهید فهمید که دلیلی در کار نیست. فقط این است که تبلیغات است، که می‏خواهند شخصیتها را بشکنند، و می‏خواهند نتیجه از آن بگیرند. و مع‏الأسف ملت ما توجه به این مسئله، بسیاریشان کم دارند. به این تبلیغات سوئی که نسبت به بعضی از این روحانیون که مشغول خدمت به این ملت هستند، نسبت به اینها می‏کنند باور می‏کنند. اشخاصی را که من بیش از بیست سال است می‏شناسم و می‏دانم چه اشخاصی هستند لکه‏دار می‏کنند. اینها از عیوبی است که در کشور ما هست. اشخاصی که در ارتش الآن دارند خدمت می‏کنند، در ژاندارمری خدمت می‏کنند، در پاسداری دارند خدمت می‏کنند، در بسیج دارند خدمت می‏کنند، کمیته هایی که دارند خدمت می‏کنند، همۀ اینها الآن خدمتگزار هستند، البته در هر قشری و جمعیتی پیدا می‏شوند بعض اشخاص غیر صالح. نباید ما اگر در یک جمعیتی یک آدم غیر صالح پیدا شد تمام آن گروهها را بکوبیم. نباید ما بدون دلیل و بدون شاهد یک مطلبی را قبول بکنیم. بعضی از فلاسفه می‏گویند که کسی که بی دلیل یک مطلبی را قبول بکند از فطرت انسانی خارج شده است.[6]و صحیح است. انسان نمی‏تواند به حسب فطرتش یک مطلبی را که می‏شنود همین طوری خودبخود قبول کند. اشخاصی که می‏خواهند الآن شخصیتهایی که در این مملکت مشغول خدمت و در رأس کار هستند از نظر مردم بیندازند، اینها نظرشان به این است که این کشور را تهی کنند از شخصیات و از اشخاص مؤثر، و آن کنند که سابق بود. ملت ما باید هوشیار باشد و هیچ مطلبی را بی‏دلیل قبول نکند. همین‏که یک کسی گفت فلان چه جور است، باید بگویند به چه دلیل می‏گویی؟ دلیلش را از او بپرسند. اگر بی‏دلیل یک مطلبی را قبول بکنند از فطرت انسانی خارج اند. انسان باید هر مطلبی را که می‏شنود دلیل برای آن اقامه بشود. ما خدا را با دلیل

قبول کردیم، بی‏دلیل قبول نکردیم. و ما انبیا را با دلیل قبول کردیم، بی‏دلیل قبول نمی‏کنیم. ما کسانی که خیانتکارند با شواهد آنها را خائن می‏دانیم. کسانی که به این ملت اذیت کردند و این ملت را جور[7]کردند شاهدش همان بود که می‏دیدید. ولی یک نفر آدم، هر کس می‏خواهد باشد، یک زارع باشد، یک کاسب باشد، یک بازاری باشد، یک اداری باشد، اگر به ما گفتند این فلان است باید دلیل اقامه کند. باید توجه داشت که مبادا خدای نخواسته بخواهند حکومت اینجا را و مملکت ما را بگویند؛ نه عُرْضۀ حکومت کردن دارند و نه عُرْضۀ اینکه دادگستری را اصلاح کنند دارند و نه عُرْضۀ اینکه مجلس را اداره کنند دارند. این مسائل مصیبت‏بار است و اشخاص توجه ندارند. و غالباً هم آن اشخاصی که این حرفها را می‏زنند غرضمندند یا گول خورده‏اند.

امانت بودن اسلام در دست ملت

برادرهای من! خواهرهای من! توجه بکنید که مسئولیت داریم امروز، مسئولیت‏های بزرگ داریم ما. اگر این نهضتی که تا اینجا رسیده و این انقلابی که تا اینجا رسیده است و یک جمهوری اسلامی در مملکت ما تحقق پیدا کرده است، اگر این از دست ما برود همۀ ما مسئولیم. اگر قلمهایی که در روزنامه‏ها به ضد هم چیز می‏نویسند کمک کنند برای از بین رفتن جمهوری، همه مسئولند ما مسئولیم. و ما اسلام، امانت است پیشِمان. احکام اسلام امانت است پیشِمان. و نباید با سر قلمها خیانت کنیم بر این امانت. و نباید با زبانها خیانت کنیم به این امانت. و نباید با قلمها و قدمها به این امانت بخواهید خیانت کنیم. اگر بخواهید کشورتان مستقل باشد، اگر بخواهید کشورتان روی پای خودش بایستد و بخواهید آزاد باشید، باید از این طور مناقشات دست بردارید. و همه نظر حَسَن بکنید. و برادروار همه با هم کمک بکنید تا این کشور به مقصد خودش برسد.

والسلام علیکم و رحمة اللّه‏ و برکاته