بسم‏اللّه‏ الرحمن الرحیم

موعظۀ خدا به همۀ ملتها

قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلّهِ مَثْنَی و فُرَادَی[1]خداوند تعالی می‏فرماید که به مردم ابلاغ کن که من شما را به یک چیز دعوت می‏کنم، موعظه به یک چیز. واعظ خدا؛ واسطه رسول اکرم؛ و ملت ـ همۀ ملتها، همۀ مخلوق ـ طرف موعظه که قهراً ماها هم هستیم. و آن یک موعظه که خدای تبارک و تعالی می‏فرماید بگو من یک موعظه دارم، این یک موعظه باید سرآمد تمام موعظه‏هایی باشد که خدای تبارک و تعالی فرموده است و انبیاء و اولیاء و همین طور هم هست، این یک موعظه این است کهأَنْ تَقُومُوا للّه‏ِقیام کنید و نهضت کنید برای خدا. اهل معرفت ـ شما طلبه هستید، باید با زبان طلبگی هم به شما عرض کنم ـ اهل معرفت می‏گویند که اول منزل سلوک، «یَقظه[2]» است؛ یعنی «بیداری». و به همین آیه تمسک می‏کند خواجه عبداللّه‏ انصاری از منازل السائرین[3]ـ که منازل اهل سلوک را ذکر می‏کند ـ اول منزل را منزل «یَقظه»، منزل بیداری ذکر می‏کند. و این آیۀ شریفه را هم شاهد می‏آورد که خدا فرموده استأَنْ تَقُومُوا للّه‏ِ. ایشان تعبیرش این است که یعنی بیدار بشوید، بیدار شدن هم یک قسم از «قیام» است. و تمام نهضتهایی که در عالم
واقع می‏شود آن هم قیام است؛ قیام از خواب، و قیام بعد از بیداری.

نخستین قیام؛ قیام از خواب غفلت

قیام از خواب برای ماها که خواب هستیم و باز بیدار نشدیم. ماها که برای سُکْرِ[4]طبیعت بیهوش هستیم؛ در خواب غفلت هستیم؛ و چشم و گوشمان همه‏اش متوجه به عالم طبیعت است. موعظۀ خدا، به حسب قول این مرد سالک[5]، این است که یک موعظه هست. و آن اینکه بیدار بشوید از این غفلت و از این خوابی که سنگین است. خوابی است که طبیعت غلبه کرده است بر ما و ما را خواب کرده است. اول قدم این است که ما بیدار بشویم و توجه کنیم به اینکه عالم طبیعت چی هست؛ و ما در عالم طبیعت به کجا می‏رویم؟ در سیر هستیم همه، این سیر به کجا منتهی می‏شود؟ این اول قدمی است که برای کسانی که سلوک «الی‏اللّه‏» می‏کنند. اول قدم این است که بیدار بشوند؛ غفلت را کنار بگذارند؛ توجه به معنویات بکنند؛ به ماوراء طبیعت بکنند. این راهِ یک راه طولانی است که ما در اوایلش واقع هستیم؛ و باید سیر بکنیم، و تا آخر سیر بکنیم. اگر در حال غفلت ما را سیر دادند و ما بیدار نشدیم تا وقتی که از عالم طبیعت بیرون رفتیم، ما سعادتمند نیستیم.

چنانچه بیدار[شدیم]و راه را یافتیم و آن راهی که خدای تبارک و تعالی فرموده است راه مستقیم است، راه «الی‏اللّه‏» است، ما آن راه را طی کردیم، از انحرافات کناره گرفتیم، توجه به خدا، توجه به احکام خدا کردیم، این راهی که قهراً ما را می‏برند، با قدم اختیار آن مقداری که مربوط به اختیار است طی کردیم، وقتی که از اینجا منتقل شدیم به عالم دیگر، همۀ آن سعادت، همۀ آن نور[است]. این عالم دار ظلمت است:ظُلُماتٌ بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ[6]اگر ما تکلیف خودمان را دانستیم و بیدار شدیم و فهمیدیم که باید سیر کنیم «الی‏اللّه‏»، باید مجاهده کنیم برای خدا، قیام کنیم برای خدا، و در همۀ ابعادی که هستیم و
داریم به تکلیف خودمان، به تکلیفهایی که خدای تبارک و تعالی به وسیلۀ انبیا برای ما بیان فرموده است عمل بکنیم، راه مستقیم را طی بکنیم، منتهی می‏شویم به سعادت. یکی از قیامها همان قیامی است که ارباب سلوک می‏گویند، که راجع به سیر معنوی است. آیه را هم، به حسب نظر آنها، یا ناظر به آن است، یا بعضِ از مفاد آن است.

اجتناب از نفسانیات در قیام برای خدا

و یکی از چیزهایی که ظاهر آیه است این است که نهضتهایی که می‏کنید، قیام که می‏کنید «للّه‏» باشد: «أن تقوموا للّه‏».إنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا للّه‏ِِ مَثْنی وَ فُرادییعنی خودتان هستید، قیام کنید «للّه‏». جمعیت هم که هستید، گروهها هم که هستید، باز قیامتان «للّه‏» باشد. فقط قیام نباشد. این قیام را و این نهضتها را همۀ گروههایی که[در]عالم هستند ـ چه اشخاصی که انحراف دارند و چه اشخاصی که ندارند ـ یک نهضت هایی دارند، لکن آنکه مورد موعظه است و خدای تبارک و تعالی به آن یک چیز موعظه کرده است بشر را؛ این است که قیامتان «للّه‏» باشد؛ آلوده نباشد به هواهای نفسانی آلوده نباشد؛ به وسوسه‏های شیطانی، آلوده به دنیا نباشد.

نقش زنان در نهضت و سازندگی کشور

الآن این نهضتی که شما در پیش دارید، و باید تشکر کنیم از خانمها که در این نهضت یک قدم راسخی داشتند، و یک کمک بزرگی به ملت کردند. این خانمها بودند که وقتی که به خیابانها و کوچه‏ها ریختند و فریاد زدند، تشییع کردند، تشجیع[7]کردند مردها را و قدرتهای آنها را چند مقابل کردند. و لهذا شما علاوه بر اینکه خودتان را قدرتمند کردید، دیگران را هم قدرتمند کردید. چنانچه در این جهاد سازندگی که گاهی وقتها می‏بینیم خانمها هم رفتند و مشغول شدند، خوب، البته از خانمها ساخته نیست که مثل یک رعیتی، مثل یک اشخاصی که ورزیده‏اند در آن امور کار کنند، لکن همان رفتنشان در بین این رعایا و بین این کشاورزان، همان رفتن و اشتغال پیدا کردن به همان مقداری که
می‏توانند، این باعث این می‏شود که قدرت آنها چند مقابل می‏شود. وقتی آنها ببینند که از شهرها خانمهای محصل، خانمهای محترم، آمدند و در دهات مشغول کمک هستند به برادرهای خودشان، قدرت آنها چند مقابل می‏شود. و این یک عمل بسیار ارزنده‏ای است. ولو عملْ خودش به حسب حجمش کوچک باشد، لکن حجم معنویش خیلی زیاد است. چنانچه رفتن محصلین مدارس مردانه هم در بین همین رعیتها و در بین همین کشاورزها هم یک قدرتی به آنها می‏دهد. وقتی ببینند که همۀ قشرها پشتیبان هستند، از این پشتیبانی، آنها قدرتشان خیلی زیاد خواهد شد.

حجم معنوی عمل در اخلاص عمل

آن چیزی که حجم عمل را زیاد می‏کند، ولو حجم مادیش کم است، آن «للّه‏» بودن و اخلاص است. یک عمل ممکن است به حسب حجم مادیش بسیار کم باشد، لکن به حسب معنا از همۀ اعمال، یا از اکثر اعمال، حجم معنویش زیادتر باشد. «لااله‏إلااللّه‏» یک عبارت چند کلمه‏ای است؛ لکن عظمتش از تمام اذکار، یا اکثر اذکار، زیادتر و حجم معنویش از همه بیشتر است. افعال وقتی که «اخلاص» همراهش باشد[حجم معنوی پیدا می‏کند]«اخلاص» به منزلۀ روح عمل است. همان طوری که انسان به این حجم مادی انسان نیست، این حجم مادی را سایر حیوانات بسیاری از حیوانات، هم این حجم را بیشتر از انسان دارند. آنکه اسباب امتیاز انسان است از سایر حیوانات آن جهت معنویت انسان است؛ آن جهت روح انسان است، روح مُهذَّب. روحی که تربیت شده باشد به تربیتهای الهی، آن ارزش انسان را زیاد می‏کند، و حجم معنوی را بالا می‏برد. کوشش کنید که آن حجم زیاد بشود.

تلاش در ازدیاد معنویت عمل

کوشش کنید که معنویاتتان بر مادیات غلبه کند در خلال تحصیل، در خلال زحمت کشیدن، در تحصیل علوم. خداوند همۀ شما را موفق کند. کوشش کنید که مُهذَّب باشید، عمل کنید به آن چیزی که شما را به او دعوت کردند. اخلاقتان را، آدابتان را، معنویاتتان
را تقویت کنید به طوری که یک انسانی باشید که وقتی که همۀ عالم را می‏بینید، همه را سعادتشان را بخواهید. یک انسانی باشید که به همۀ عالم محبت داشته باشید. پیغمبر اکرم این طور بوده که حتی کفار را هم وقتی که ملاحظه می‏فرمود که اینها مسلم نمی‏شوند، غصه می‏خورد برای آنها که چرا باید اینها مسْلم نشوند و بعد به آن شقاوتها و به آن عذابها برسند.

کوشش کنید که با خواهران خودتان، با برادران خودتان، با محبت باشید؛ علاقه‏مند باشید. کوشش کنید که احکام اسلام را به پیش ببرید. کوشش کنید که این نهضت را همه با هم این نهضت را به پیش ببرید که اگر این نهضت به آخر برسد ـ ان‏شاءاللّه‏ ـ و موفق بشویم و بشوید که اسلام در ایران تحقق پیدا بکند و مملکت ایران از آن گرفتاریهایی که تا حالا داشت بیرون برود، و یک مملکت اسلامی به تمام معنا بشود، این معنا الگو خواهد شد از برای ممالک اسلامی دیگر؛ بلکه برای همۀ ممالک. کوشش کنید که این نهضت را تقویت کنید، و ان‏شاءاللّه‏ به آخر برسانید، تمام احکام اسلام زنده بشود. عصر عصری باشد که احکام اسلام تجدید و زنده بشود با کوشش شماها.

خداوند همۀ شماها را حفظ کند و سلامت باشید؛ سعادتمند باشید؛ به علم و تقوی آراسته بشوید. والسلام علیکم و رحمة‏اللّه‏.