بسم اللّه‏ الرحمن الرحیم

لزوم عبرت پذیری از تاریخ

تاریخ و آنچه که به ملتها می‏گذرد، این باید عبرت باشد برای مردم. از جمله، تاریخ عصر حاضر ببینیم که چه شد که یک همچو قدرتی از بین رفت، دولتها ببینند که برای چه اینطور منهدم شد یک همچو قدرتی، و اجزای دولتی، ادارات، ببینند که چه شد قضیه؛ و موجب عبرت همه باشد.

هر دولتی که متکی بر ملت نباشد، بلکه مقابل ملت بایستد، این عاقبتش، ولو یک قدری هم طولانی باشد، عاقبتش به همین عاقبتی که این پدر و پسر منتهی شدند، منتهی خواهد شد. رضاخان کاری کرد که بین ملت هیچ پایگاهی نداشت. و من شاهد قضیه بودم که متفقین که به ایران رو آوردند و ایران را گرفتند و همه چیز ایرانی‏ها در معرض خطر بود، وقتی که نتیجه این شد که رضاخان رفت شادی کردند مردم! من به این پسر نادانش گفتم[1]که تو نکن کاری که همان طوری که پدرت رفت و شادی کردند، برای رفتن تو هم شادی بکنند. و نشنید. و دیدید که برای این بیشتر شادی کردند! و حق هم همین بود؛ چرا؟ برای اینکه بین مردم پایگاه نداشت. اساس این بود که یک دولتی که خیانتکار است، این نمی‏تواند با مردم بسازد. و برای خیانتکاری‏ای که دارد و چپاولگری‏ای که می‏کند و وابستگی به بیگانگان که دارد، این همیشه از خودش می‏ترسد. یک دولتِ همیشه نگران است که مبادا این خیانتها که کرده است، ملت جبران
بکند و ملت تلافی کند. از این جهت، اینها مجبورند به اینکه با ملت به فشار و ارعاب عمل کنند. و لهذا هر روز که می‏گذرد فشار آنها زیادتر می‏شود؛ تنفر ملت هم از این طرف زیادتر. در این پنجاه و چند سال، اینها هر روز فشارشان زیادتر شد؛ و هر روز ملت از آنها تنفرش زیاد شد؛ تا رسید به آنجایی که دیدید که تمام ملت، نه یک قشر، دو قشر، همۀ ملت، یکدفعه از او روبرگرداندند. و چون بین مردم هیچ پایگاه نداشت نتوانست. نه خودش توانست؛ و نه قدرتهای بزرگ توانستند او را نگه دارند.

سرنوشت شاه، درسی برای دولتها

وقتی یک ملت یک چیزی را خواست، نمی‏شود خلافش را کسی عمل بکند. و ملت ما همه با هم خواستند که رژیم طاغوتی نباشد، ولهذا کوششهایی که دولتهای بزرگ و ابرقدرتها هم کردند برای نگهداشتن او به جایی نرسید و نتوانستند نگهش دارند. این باید یک سرمشقی برای دولتها باشد.

دولتهایی که در عالم هستند که ببینند که چه شد که یک همچو قدرت بزرگی که همۀ قدرتها هم دنبالش بودند، همه هم از او پشتیبانی می‏کردند، نه فقط ابرقدرتها، این قدرتهای کوچکتر هم، اینها هم از او پشتیبانی می‏کردند و می‏شود گفت که همۀ قدرتهای شیطانی جمع شده بودند با هم که این را حفظش کنند و نتوانستند. این باید یک سرمشقی باشد از برای دولتها که وظیفۀ خودشان را بدانند. چه دولتهایی که بعدها در ایران تشکیل می‏شود، و امید است که دولت اسلامی ـ انسانی باشد، و چه دولتهایی که در خارج این مملکت هستند، این باید یک سرمشقی برای آنها باشد که با ملت چه بکنند، چه جور رفتار بکنند. اگر با ملت اینها رفتار خوب کرده بودند، همۀ قدرتها می‏خواستند اخراجش کنند نمی‏توانستند. اگر ملت پشتیبان او بود و مردم می‏خواستند او را، فرض کنید که دولتهای بزرگ می‏خواستند او را بیرونش کنند، قدرت ملت او را نگهش می‏داشت؛ نمی‏توانستند کاری با او بکنند. چنانکه عکسش هم همین‏طور بود، که همه خواستند باشد، ملت گفت نه، تمام شد.

مردمی بودن دولتمردان

ملتها و دولتها باید با هم تفاهم داشته باشند. یعنی دولت جوری باشد، ارتش جوری باشد، شهربانی جوری باشد، ژاندارمری جوری باشد، که مردم به آنها محبت داشته باشند؛ احساس دوستی و محبت بکنند. نه اینکه وقتی که شهربانی بیاید یا مأمور شهربانی بیاید توی بازار، مردم از او بترسند و از او تنفر داشته باشند. چنانکه در این نقاط اینطور بود. بلکه در طول سلطنت اینطور بودند. در سلطنتی که ـ یعنی در حکومتی که، «سلطنت» که نباید گفت ـ در حکومتی که در اسلام هست اینطور است که آنکه رأس است با آنکه در لشکر واقع شده است و در ارتش واقع شده است، و آنکه در ادارات واقع شده، همۀ اینها با سایر ملت فرقی ندارند که از هم جدا باشند، همین ملت هستند که یک مقداری از آنها ارتش شده، و یک چند تا از آنها هم حکومت را اداره می‏کنند و اینها. و وقتی که رئیسشان بیاید توی جمعیت، هیچ باکی از این ندارد که مردم با او چه می‏کنند. هیچ. برای اینکه با آنها خوبی کرده است. وقتی خوبی کرد، مردم هم با او خوب هستند. شما دیدید که یک روز نمی‏توانست، یک ساعت نمی‏توانست، محمدرضا بیاید توی مردم! اگر می‏خواست از این خیابان عبور کند، قبل از اینکه بیاید از این عبور کند، تمام منازل ـ آنطور که می‏گفتند ـ تمام منازلی که در سر راه او بود کنترل می‏شد! سازمان امنیت می‏فرستاد تمام اینجاها را می‏دیدند می‏گرفتند و کنترل می‏کردند. برای چه؟ برای اینکه خوف این را داشتند که از اینجاها یک کسی سوءقصد بکند به او. که حُسن قصد اسمش بود! اما یک حکومتی که برای مردم باشد، مردم آن را بخواهند، این نمی‏ترسد از اینکه توی بازار مردم بیاید، توی جمعیتها بیاید و با آنها بنشیند صحبت کند؛ هیچ از اینها باکی ندارد. چنانکه صدر اسلام اینطور بوده است که آنکه رأس هم بوده هم توی مسجد می‏آمده می‏نشسته و منبر می‏رفته و می‏نشسته و با مردم صحبت می‏کرده.

حکومت ضد مردمی معاویه

بلی، وقتی که بساط مثل معاویه شد، آن وقت او هم دیگر نمی‏توانست، او می‏آمد
نماز، اما برایش یک محفظه‏ای درست کردند و درش را قفل می‏کردند که او توی آنجا نماز می‏خواند، و مردم بیرون به او اقتدا می‏کردند و با او نماز می‏خواندند! یعنی آنهایی که باید با او نماز بخوانند. او نمی‏توانست بیاید توی صفوف بایستد. او را قوای انتظامی می‏آوردند و می‏کردندش توی آن سوراخ و در آن را می‏بستند! آنجا دربسته نماز می‏خواند! و بعد هم می‏آمدند در را باز می‏کردند و با قوای انتظامی می‏رفت. برای اینکه پایگاه نداشت در بین مردم. اما آنکه[به]عدل حکومت می‏کرد توی مردم بود و با هم بودند و عرض بکنم که رفاقت داشتند. نه آنها از او خوف داشتند، و نه او از آنها. چرا باید مردم از ارتش بترسند؟ چرا باید مردم از قوای انتظامی بترسند؟ از ژاندارمری بترسند؟ از شهربانی بترسند؟ خوب، اینها به حسب قاعده باید شهربانی باید شهر را حفظ کند؛ باید مردم او را اینطور ببینند که حافظ جانشان هست، نه دشمن جانشان. ارتش باید مملکت را حفظ کند؛ نه اینکه مردم خیال کنند که این ارتش می‏خواهد با مردم چه بکند و می‏خواهد مردم را اذیت بکند.

حکومت آرمانی

حکومت اسلامی که ما می‏خواهیم یک همچو چیزی ما می‏خواهیم که آن کسی که در رأس است، آن هم با مردم رفیق باشد. و بنشیند و خودش را نگیرد؛ در بین مردم بنشیند با آنها صحبت بکند؛ هرکس حاجتی دارد به او بگوید، وقت داشته باشد با او صحبت بکند. آن هم که رئیس ارتش است و آن هم که رئیس شهربانی است و آن هم که رئیس ژاندارمری است، آن هم در بین مردم همان طور باشد. وارد بشود بین مردم، نه او از مردم وحشت کند؛ نه مردم از او وحشت بکنند. این باید دستور باشد برای همۀ حکومتها و ملتها. وقتی یک حکومت اینطور شد، ملت دنبالش است؛ ملت حافظش است. همان طور که او حافظ ملت است، ملت هم حافظ او هستند. و ما می‏خواهیم یک همچو چیزی پیدا بشود که ملت حافظ دولت به همۀ جهات باشد؛ دولت هم حافظ منافع ملت به همۀ جهات باشد. اگر یک همچو چیزی شد، یک مملکت آرامی[پدید می‏آید
]که هیچ کس هم نمی‏تواند در آن تصرف بکند. تا خیانت بزرگان نباشد، دولتهای خارج نمی‏توانند تصرف بکنند. خیانت هست که اسباب این می‏شود که اینها راهشان را باز می‏کنند؛ مستشار می‏آورند ـ نمی‏دانم ـ کارشناس می‏آورند؛ از این بساط درست می‏کنند. این خیانت است که راه آنها را باز می‏کنند. اگر یک دولت غیرخائن باشد، راه باز نمی‏شود بر آنها که بیایند منافع ما را ببرند و حالایی که مملکت رسیده به خودمان ببینیم که یک مملکت آشفته و از بین رفته و همه چیزش از بین رفته، و باید همه با هم کمک کنند تا اینکه اصلاح بشود.

وظیفۀ سازندگی، واجب عینی

حالا از این به بعد تکلیف همۀ ما چیست؟ تکلیف همۀ ما این است که همه کمک کنیم برای ساختن این مملکت. شما در هر جا که هستید کمک کنید. ما هم اگر کاری ازمان برآید کمک بکنیم. کشاورزها هم کمک بکنند، کارگرها هم کمک بکنند؛ همۀ کارمندها هم کمک بکنند.

تا کمک همه نباشد نمی‏شود این خرابه را آبادش کرد. کمک لازم است. خیال نکند یک کسی که من یک نفرم، من یک نفر چه از من برمی‏آید. هر یک نفری به اندازۀ یک نفر از او کار می‏آید. به اندازۀ همان یک نفر مکلف است کارش را انجام بدهد. الآن همۀ ما، همۀ قشرهای این ملت، مکلفند که برای این مملکت کار بکنند، تا اینکه با کار اینها این مملکت اداره بشود؛ درست بشود. مملکت مال خودتان است. خودتان برای خودتان دارید کار می‏کنید.

و ان‏شاءاللّه‏ من امیدوارم که همۀ ما به وظایفمان آشنا بشویم. و شما، که محلتان هم حساس است، ان‏شاءاللّه‏ وظایفتان را خوب عمل کنید. و این کم‏کاری که گفته می‏شود در بین ادارات هست، ان‏شاءاللّه‏ نباشد. بلکه گفته می‏شود گاهی بیکاری هست. امروز کم‏کاری مخالف با نهضت است. باید کار بکنیم همه‏مان. باید برای مملکتمان، برای کشورمان، که از خودمان هست الآن، الآن کسی در آن دخالت ندارد.

طاغوتیان وحشتزده و فراری

البته در بین این مملکت اشخاصی الآن هستند خائن؛ لکن رئوسشان از بین رفت. آنهایی که سر بودند از بین رفتند. دیگر هم قابل عود نیست. این حرفهایی که می‏زنند که نمی‏دانم در سرحدات فلان آقا هست و فلان هست، اینها اصلاً جرأت نمی‏کنند در یک مملکتی که مجاور اینجا هم باشد، باشند! اینها از این مملکتها فرار کردند، و آن دوردورها رفته‏اند. خیال نکنید اویسی می‏تواند در سرحدات اینجا باشد؛ یا پالیزبان می‏تواند در سرحدات. اینها از سرحدات اینجا همچو می‏ترسند که شیطان از «بسم‏اللّه‏» می‏ترسد! اینها فرار کردند. پولها را برداشتند رفتند آن طرف در امریکا و آن دوردورها زندگی می‏کنند. این حرفها را هیچ وقت خیال نکنید که واقع بشود. البته شلوغی می‏کنند. الآن البته شلوغیهایی هست. آن هم از یک دسته مفسدی که نمی‏خواهند این مملکت آباد بشود؛ می‏خواهند همیشه آشوب باشد تا استفاده بکنند، این هست. البته این هم ان‏شاءاللّه‏ با عمل خود شما جوانها و خود شما ملت ان‏شاءاللّه‏ اصلاح خواهد شد. خداوند همه‏تان را حفظ کند و همه موفق باشیم و همه وظیفه‏شناس باشیم؛ و هرکس در هر عملی می‏کند خوب انجام بدهد.