سؤال:[حضرت آیت‏اللّه‏، پس از این ناراحتیها و ناآرامیهای اخیر دانشجویان[1]و سپس روی کار آمدن یک دولت نظامی، آیا شما فکر می‏کنید اوضاع کنونی برای سرنگونی شاه است؟ و آیا توقیف آقای هویدا نخست‏وزیر اسبق، تغییری در اوضاع ایجاد کرده است؟ و بالاخره آیا شما هواداران خودتان را به یک مبارزۀ مسلحانه علیه شاه، تشویق و توصیه خواهید نمود؟]

جواب:دولت نظامی تأثیری در مسائل ایران ندارد، بلکه در ازدیاد ناراحتیها و اعتصابات و تظاهرات، نقش اساسی دارد. لذا پس از تشکیل حکومت نظامی، مسائل بدین صورت که ملاحظه می‏کنید تشدید شده است. چنانچه توقیف هویدا هم اثری ندارد. این هم یک مانوری است که خیال می‏کنند برای اسکات مردم اینگونه امور تأثیر دارد. چیزی که بلااشکال تأثیر فی‏الجمله دارد، این است که خود شاه و سلسلۀ او بروند و آن وقت یک آرامش نسبی حاصل خواهد شد. و اما روش ما، در مبارزه، عجالتاً همین است که هست و من امید این را دارم که همۀ مسائل را حل کند. لکن اگر طول کشید و احتیاج افتاد تجدیدنظر خواهیم کرد.

ــ[حضرت آیت‏اللّه‏، برای جانشینی رژیم کنونی، شما خواستار جمهوری اسلامی هستید. چنین دولتی، آیا آزادیهای دموکراتیک را برای همۀ مردم تضمین خواهد کرد؟ و در چنین دولتی نقش خود شما شخصاً چه خواهد بود؟ ضمناً در مورد آزادیهای دموکراتیک می‏خواهیم بدانیم آیا کمونیستها و مارکسیستها آزادی اظهار عقیده و بیان خودشان را دارند یا نه؟]

ــدولت اسلامی یک دولت دموکراتیک به معنای واقعی است و برای همۀ اقلیتهای مذهبی

آزادی به طور کامل هست و هر کس می‏تواند اظهار عقیدۀ خودش را بکند. و اسلام جواب همۀ عقاید را به عهده دارد و دولت اسلامی تمام منطقها را با منطق جواب خواهد داد. و اما من هیچ فعالیت در داخل خود دولت ندارم و به همین نحو که الان هستم، وقتی هم که دولت اسلامی تشکیل شود، نقش هدایت را دارم.

ــ[سیاست خارجی جمهوری اسلامی، خصوصاً در رابطه با ابرقدرتها، چه خواهد بود؟]

ــسیاست دولت اسلامی، حفظ استقلال، آزادی ملت و دولت و کشور و احترام متقابل بعد از استقلال تمام خواهد بود و فرقی بین ابرقدرتها و غیر آنها نیست.

ــ[شما نفوذ غرب بخصوص امریکا را مذموم شمرده‏اید. این نفوذ چگونه می‏تواند محدود شود؟ ایران به این ترتیب کنونی به فنون و تکنولوژی غربی وابسته است و غرب هم احتیاج مبرمی به نفت خام شما دارد؟]

ــحکومت اسلامی و خواست ملت ما، برای همین است که نفوذ غرب و همۀ کشورها را در ایران از بین ببرد. وقتی یک ملت با تمام اقشار آن برای یک هدف قیام کردند، هیچ نفوذی نمی‏تواند خلاف آن را تحمیل کند. و اما قضیۀ نفت، ما بعد از اینکه استقلال خود را به دست آوردیم و نفت در اختیار ما قرار گرفت، می‏خواهیم بر حسب اختیار خودمان نفتمان به فروش رود و ارز گرفته و صرف مصالح کشور کنیم. ما از حیث فروش مضایقه‏ای نداریم، لیکن نه مثل فروشی که الان انجام می‏گیرد.

ــ[حضرت آیت‏اللّه‏، تا چه مدت انتظار خواهید کشید که شاه روی کار باشد و بعد دستور جهاد مسلحانه بدهید؟]

ــتا وقتی مأیوس شوم از اینکه به ترتیبی که در پیش است مقصود ما حاصل نشود.

ــ[برای یکشنبۀ آینده در تهران دستور اعتصاب عمومی صادر شده است. آیا این آغاز یک مبارزۀ جدی با دولت نظامی کنونی در ایران است؟]

ــمبارزه، به همین شکلی که هست همیشه جدی بوده، منتها نوسان داشته است. البته حکومت نظامی و دولت نظامی، موجب ناآرامی مردم و بیشتر شدن این اعتصابات و تظاهرات شده است.

ــ[نتیجۀ مذاکرات شما با آقای دکتر کریم سنجابی و جبهۀ ملی چه بوده است؟]

ــمذاکرات به آن معنایی که گفته می‏شود توافق حاصل شده است نبوده. من مسائلی را که مورد نظرم بوده طرح کردم و آنها قبول کردند. من مسائلی را که همیشه خواست ملت است طرح می‏کنم، هر کس آن را پذیرفت به خواست ملت عمل کرده است. خواست ملت، رفتن شاه و استقرار حکومت اسلامی است. به تظاهرات بنگرید.